Að gæta orða sinna - Ákall um frið

Við viljum lifa !

Aukin spenna í lífi ungs fólks, já fólki á öllum aldri er  yfirþyrmandi og hrein ógn fyrir samtíðina. 

Stór hluti ungs fólks á Íslandi er sagður þjást af andlegri vanlíðan og kvíða fyrir morgundeginum og framtíðinni.   

Fjöldi unglinga er sagður bera vopn á sér daglega af ótta og kvíða. Voðaverk og aukin fíkniefnaneysla fylgir með og ráðamenn vilja "skera upp herör".

Ekki er gott að lifa í draumaheimi en ekki má heldur hræða úr okkur líftóruna.

"Hamfarahlýnun" er hrópað á torgum  eins og enginn sé morgundagurinn og við látin ganga með djúpa sektarkennd til hvílu á hverju kvöldi!

Er það veganesti fyrir ungt fólk sem óþreyjufullt vill takast á við framtíðina?

Heimsendir er í nánd eru hróp stjórnvalda. 

Stríðsfréttir sem dynja á þjóðinni, fréttir sem við vitum ekkert hvort eru sannar eða ósannar.

-Það fyrsta sem fer í stríði er sannleikurinn-

Hryllilegar lýsingar af hrottaskap og aftökum, grimmd sem er svo rækilega stimpluð inn í veruleika okkar:

"þar sem enginn má undan líta"

Kjarnorkuvopnaðir kafbátar  erlendra stríðsvelda eru kallaðir inn í íslenskar hafnir  til þess að við:

"getum uppfyllt skyldur okkar" í stríðsrekstri "stórvelda" verið með í stríðinu", faðmað stríðsherrana. "Við erum sko með í slagnum".

"Stórvelda" sem eru í vitfirrtu kapphlaupi um völd, yfirráð og auðlindir heimsins og skirrast einskis.

Í fréttum bylur á okkur áróður um að erlend  hryðjuverkasamtök séu að kortleggja sæstrengi til Íslands til þess að klippa þá í sundur á morgun? 

"RÚSSARNIR KOMA"!  var flenni fyrirsögn í Mogganum á dögunum. Ég fyllist sorg yfir gífuryrðum marga ráðamanna.

Kvikmyndir jafnvel með íslenskum leikurum, fyrirmyndum ungs fólks keppast við að hella út sem mestu blóði eða valdbeitingu og  hryllingi, það "selst" best. 

Hver verður munurinn á raunveruleika og óraunveruleika í dagsímynd fólks undir þessum upphrópunum

 Svik og laumuspil og fáránleg auðsöfnun og græðgi nokkurra einstaklinga slítur íslensku þjóðina í fylkingar og myndar þjóðfélagsspennu. Enginn segir eða gerir neitt við því.

Athyglin er dregin að öldruðu fólki sem sagt er að teppi afgreiðslu hraða heilbrigðiskerfisins. "Fráflæðisvandi"

 Svartir gljáandi Audi bílar og leyniskyttur

Næstu daga  verður höfuðborg hins "hlutlausa og friðarsinnaða Íslands  fyllt af hermönnum og leyniskyttum  á götuhornum og húsþökum svo enginn óvitlaus hættir sér út úr húsi.

Almennir borgarar vita ekki hvaðan á þá stendur veðrið.

Dýrustu bílar heims aka um tómar götur Reykjavíkur. 

Flottustu hersýningar á "Torgi hins himneska friðar"  komast ekki í hálfkvist við  gljáandi svörtu Audi bíla "Evrópskra hershöfðingja" á tæmdum götum höfuðborgarinnar Reykjavíkur   "friðarríkisins" Íslands á næstu dögum. 

"Það er svo mikilvægt að vera með á sýningunni" 

Höfuðtilgangur sýningarinnar á "Torginu" er að fá dæmda eina tiltekna þjóð til eilífrar útskúfunar segja pólitíkusar.   

Hvernig sjá þau, sem þetta hrópa í dag  framtíðina með slíka hugmyndafræði að leiðarljósi?.

Fáránleikanum er hreinlega troðið inn um dyrnar hjá fólki sem taldi sig vera óhult.

Fáir íslenskir stjórnmálamenn tala fyrir friði eða beita sér fyrir friði í heiminum. Þeir eru þó til

Byssur og vopnaðar sveitir kallaðar yfir sig og kjarnorkuvopnaðir kafbátar og morðtól lofsungin og hrópað hátt: "Við erum með í hersýningunni".

 -Vonandi erum "við" það langt frá vígvellinum að synir okkar og dætur verði ekki kallaðir út á völlinn - og þess vegna óhætt að vera með gífuryrði!.

Stríðið í Ukraínu er hryllingur, harmleikur  og verður ekki leyst eða bundinn friður  með auknu blóði ungra sona eða dætra. 

Í villtustu deilum kalda stríðsins talaði enginn um að refsa bæri heilum þjóðum með eilífri útskúfun. 

Í seinni heimsstyrjöld datt engum í hug að fordæma alla þýsku þjóðina, almenning fyrir hernað og hryðjuverkin undir forystu Nasista.

Ekki einu sinni eftir blóðugustu átök Heimsstyrjaldarinnar við Stalingrad eða Volgograd, orustu sem stóð frá ág. 1942 til febr. 1943 þar sem sókn herja Hitlers var stöðvuð

- er kannski enn verið að hefna ósigursins þar.

Engum datt í hug að fordæma alla bandarísku þjóðina, fyrir innrásina  og voðaverkin í Vietnam, innrásina og grimmdina  í  Írak eða í Libyu.  Þótt hryðjuverk stjórnvalda í Bandaríkjunum og herstjórninnar þar væru fordæmd.

Veist er að Færeyingum fyrir að verja fiskveiðar sínar og fiskútflutning, undirstöður atvinnulífs þeirra og efnhagslegs fullveldis.

Og þess krafist af Færeyingum  að þeir slíti öllu samstarfi við Rússland, helsta samstarfslands þeirra í fiskveiðistjórnun og útflutningi,- meini þeim að koma í Færeyskar hafnir. 

Þegar framkvæmdastjórn  ESB setti hafnbann og innflutningsbann  á Færeyinga 2012 og 2013 þá sneru Færeyingar auknum viðskiftum til Rússlands

  Voru það ekki stjórnvöld í Danmörku og Evrópusambandinu sem bönnuðu Færeyskum skipum að koma til hafnar á " meginlandinu" m.a. til Danmerkur út af makríl og síld  og steypa þar með efnahag Færeysku þjóðarinnar og kúga af þeim fiskimiðin sín. 

"Að sjálfsögðu verðum við að fylgja lögum og reglum (ESB) en það er mikilvægt að við getum sagt Færeyingum að við erum andvíg þessum aðgerðum", segir Helle Thorning Schmidt forsætisráðherra Dana" þegar Danir lokuðu dönskum höfnum fyrir Færeyingum 2013 vegna fiskveiða þeirra. 

Voru það ekki stjórnendur ESB sem höfðu samþykkt viðskiptabann og löndunarbann á Ísland með fiskafurðir vegna deilna um makríl við Ísland 2011 til 2013

Það var ekki almenningur þessara landa sem bar fram hótanirnar

Með því ætluðu stjórnvöld þar á bæ að kúga Íslendinga og refsa  til hlýðni og undirgefni og ná auðlinum þeirra. 

Voru það ekki stjórnvöld í Bretlandi og allri Vestur - Evrópu sem skáru á öll viðskifta og fjármálatengsl við Ísland 2008, lokuðu landið af og hindruðu öll vörukaup til landsins og vildu svelta Íslendinga til hlýðni og undirgefni vegna Icesave og gjaldþrota íslensku bankanna.

Minnast menn ekki að lyfjabirgðir landsins voru gjörsamlega á þrotum  t.d.?

Meira að segja önnur Norðurlönd sátu með hendur í skauti og horfðu aðgerðalaus á.

Og hverjir komu okkur til bjargar og rufu þann "hryðjuverka múr", jú stjórnvöld í Færeyjum, Póllandi og  Rússlandi. 

Við sem vorum við stjórnvölinn þá hér á landi  vissum að þetta var ekki sviðsett leikrit  af þeirra hálfu,  heldur grimmasta, helköld alvara forystu þessara ríkja til þess að kúga okkur sem þjóð ,- ekki almenningur þeirra.

Að ekki sé minnst á landhelgisstríðin og fullveldisbaráttu Íslendinga fyrir fiskimiðum sínum

Það er sorglegt að heyra sumt forystufólk  íslenskra   stjórnvalda nú formæla heilli þjóð og hella olíu  og sprengiefni á ófiðarbál hryllilegra stríðsátaka. 

Nú á að tylla sér á tá og hrópa yfir "Torgið": "Dæmum þá", "sprengjum þá" sýnum hver er sterkastur !

Gæfusöm íslensk stjórnvöld ættu að beita sér af alefli í friðarviðræðum og hrópa hátt og kalla á vopnahlé og frið. 

Limósínurnar og Audibílarnir og leyniskytturnar gætu farið til sín heima.

Ákall um frið en ekki blóð

Kannski myndu þau hróp og þau áköll íslenskra stjórnvalda kalla fram auknar líkur á friði, sjálfsánægju og öryggi ungs fólks líka hér á Íslandi sem nú finnst sér vera ógnað og þurfi að bera á sér vopn til þess að verjast náunganum.

Sælir eru friðflytjendur  

 

 

 

Sumardagurinn fyrsti í Asparvík 1949

 Gleðilegt sumar

Veturinn 1948-49 hafði verið óvenju harður, kuldar og mikill snjór. Húnaflóinn var þakinn ís að stórum hluta. Það hafði staðið til að ljúka farskólanum í Kaldrananeshreppi fyrir sumardaginn fyrsta. Skólinn var þá til skiptis á þremur bæjum í sveitinni: Kaldrananesi, í Bjarnarfirði og Asparvík. Síðustu vikurnar í apríl var hann í Asparvík og húsið var fullt af börnum. Þau komu bæði úr Bjarnarfirði og af Bölum allt norður að Kleifum og dvöldu í Asparvík í einskonar heimavist. Helgi Jóhannsson frá Dunkárbakka í Dölum var kennari skólans. Séra Andrés Ólafsson nýráðinn prestur á Hólmavík var prófdómarinn. Og nú rétt fyrir sumardaginn fyrsta var séra Andrés mættur til þess að prófa nemendurna í vorprófum. Síðasta vetrardag skall á með norðan stórhríð, fárviðri með hörku frosti. Vindurinn stóð beint inn Húnaflóann og við þessar aðstæður var engum fært út úr bænum í Asparvík.

Minnist ég þess að útihurðinni var læst svo enginn slyppi óvart út í hríðina. Fjárhúsin og fjósið voru bara nokkra tugi metra frá bænum, samt var strengd lína til að fylgja svo hægt væri að fara þar á milli. Rokið og hríðin var svo mikil að ekki sá handaskil. Kindunum var hleypt út á hverjum degi niður í fjöru þegar gaf. Oft voru mokaðar niður snjóhengjurnar niður í fjöruna ef þurfti. Kindunum hafði nú ekki gefið út í nokkra daga. Það var siður að morgni sumardagsins fyrsta að vera með nýbakaðar lummur og heitt kakó fyrir alla á heimilinu. Reyndar var venjan sú að ungu mennirnir á bænum báru veitingar til stúlknanna í rúmið en það var þó ekki hægt þennan dag vegna fjöldans. Var það dálítill handleggur að baka fyrir svo margt fólk, en mamma mín Laufey, amma Guðrún og Heiða systir voru vanar að taka til hendinni og voru ekki í nokkrum vandræðum að reiða fram veislu. Heimilið með utanaðkomandi skólabörnum hefur þá talið um 25-30 manns. 

Mitt í því sem við gæðum okkur á lummum og kakói um morguninn – úti geysar öskubylurinn – kemur faðir minn fannbarinn inn úr húsunum. Var hann heldur sorgmæddur og þungur á brún. Tvær ær sýndu þá doðaeinkenni og ekkert meðal tiltækt til þess að bjarga þeim með. Hafði hann þá orðið að taka það eina til bragðs að lóga þeim. Ég man hvað faðir minn var sorgbitinn og við þegar hann sagði þær hefðu báðar verið með tveim lömbum. Önnur ærin hét Mjallhvít en hin Brúska. Ég man enn þann dag í dag hvernig þær litu út; þær voru kollóttar líkt og flestar Asparvíkurær, mjallhvítar á lagðinn með féskúf á nefi og loðinn brúsk í krúnunni.

Það var ávallt þungbært að missa vetrarfóðraðar ær. En á hinn bóginn var marga munna að metta á heimilinu þar sem heill farskóli sat veðurtepptur. Því var það svo að á kvöldi sumardagsins fyrsta var nýtt ærkjöt á borðum fyrir allan þennan stóra hóp. Heiða systir mín sem þá var 15 ára sagði síðar að sér hefði ekki liðið vel þegar hún var að matreiða kjötið um kvöldið fyrir allt fólkið. En svona var lífið.

Sumardagurinn fyrsti var einn mesti hátíðisdagur til sveita á þessum árum. Það þótti því sjálfsagt að hafa helgistund, bæn og sálmasöng á þessum degi. Séra Andrés var alveg einstakur guðsmaður og öðlingur af bestu gerð og um kvöldið kallaði hann allt heimilisfólk saman í stóru stofunni í nýja húsinu í Asparvík. Þar sátum við öll meðan stormurinn barði gluggana. Ekkert var til sparað til þess að gera stundina sem hátíðlegasta.

Stofuskápurinn hennar mömmu var notaður sem altari sem Halldór föðurbróðir á Drangsnesi hafði smíðað. Síðan var þríarma ljósastjaki frá Soffíu systur mömmu settur á altarið með logandi kertum. Allur hópurinn nær þrjátíu manns stóð þétt saman í stofunni í Asparvík og söng fullum hálsi sálminn Friðriks Friðrikssonar:

„Dýrlegt kemur sumar með sól og blóm, senn fer allt að vakna með lofsöngsróm, vængjaþytur heyrist í himingeim, hýrnar yfir landi af þeim fuglasveim“.

„Vakna þú sem sefur, því sumarskjótt sigrað kuldann hefur og vetrarnótt“

Og því svo fylgt eftir með sálmi Brynjólfs Jónssonar:

„Komið er sumarið, kærleiki Drottins oss gleður, komum nú fyrir hann lotning og þakkargjörð meður. Látum vor ljóð lofgjörðar fylla þann óð, nú sem öll náttúran kveður.“

Öll erindin sungin fullum hálsi.

Það hrikti í öllu húsinu undan norðan storminum, hríðin úti og sortinn byrgði alla sýn. Söngurinn í stofunni í Asparvík hyllti vorið, blómin og sólina og yfirgnæfði óveðursgnýinn.

Hljómmikil og vorglöð rödd séra Andrésar hljómar enn fyrir eyrum. Þetta var stórfengleg stund.

Sumarkoman lofsungin í mót hörku vetrarins.

Óveðrið stóð í nærri viku eins og hríðarnar gerðu oft á Bölum. Já, vorið 1949 var óhemju kalt og snjór og kuldar fram um 20. júní.

En eftir það kom hlýviðri og sumarið og haustið var gott.

( Birtist að hluta sem grein í bókinni" Myndir og minningar af Ströndum sem Sauðfjársetrið á Ströndum gaf út nú fyrir jólin)

 

"Það var Þá"

Sorgleg þátttaka Íslands í Íraksstríðinu.  Tuttugu ár eru liðin frá innrás Bandaríkjanna í Írak með beinum stuðningi " hinna viljugu þjóða " þar á meðal Íslands.

Íraksstríðið var byggt á lygum og blekkingum og leiddi aðeins auknar hörmungar yfir íbúa Íraks sem ekki sést fyrir endann á.

Í stað þess að vera friðflytjendur á vettvangi alþjóðasamfélagsins eru íslensk stjórnvöld enn á ný búin að setja á sig stríðshanskana og geysast fram á vígvöllinn í nafni hinna " viljugu þjóða".

    "Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að koma þeirri afstöðu á framfæri á vettvangi Sameinuðu þjóðanna og annars staðar þar sem við á að leita skuli allra leiða til að afstýra innrás í Írak, þar á meðal að veita vopnaeftirlitsmönnum Sameinuðu þjóðanna nægan tíma til að ljúka störfum sínum. Komi til hernaðaraðgerða gegn Írak á næstu mánuðum skal Ísland tilkynna að ekki verði heimiluð afnot af aðstöðu á íslensku yfirráðasvæði né verði um neins konar þátttöku að ræða af Íslands hálfu í slíkum aðgerðum."

Þetta hefur verið stefna Íslands og íslensku þjóðarinnar sem vopnlaus og friðelskandi þjóð.

.Við endurheimtum okkar sjálfstæði með orðum, rökræðum og samingum en ekki með blóði eða vopnum 

Þegar ljónið slapp úr dýragarðinum

Fyrir mörgum árum heyrði ég Gylfa Þ. Gíslason ráðherra og þáverandi formann Alþýðuflokksins segja söguna af ljóninu sem slapp laust úr dýrgarði og fannst hvergi.

Í stórri byggingu sem hýsti skrifstofur margra prófessora, framkvæmdastjóra, jafnvel hóteleigendur og forystumenn flutningsfyrirtækja og banka. 

Í 14 daga hvarf einn yfirmaður eða millistjórnandi á hverri nóttu en enginn tók eftir því

Allt í einu einn morgunnin varð uppi fótur og fit. 

Ruslaföturnar höfðu ekki verið tæmdar, gólfin ekki skúruð, klósettin ekki þrifin.

Hvað hafði skeð!. Boðað var til neyðarfundar, hvað var að?

Þá uppgötvaðist að ljónið hafði óvart étið eina skúringakonuna (ræstitækninn) þessa nóttina 

Mér var hugsað til þessara sögu þegar ég horfi nú á forystu Eflingar halda fram rétti þess fólks sem kaus hana til forystu og berjast fyrir kjörum sínum og virðingu

Á móti henni gætu staðið  fulltrúar allra þeirra sem ljónið át án þess að nokkur tæki eftir því.

Vissulega erum við öll jafn mikilvæg eða ættum að vera

Mér finnst ég hafi fyrst heyrt þessa sögu um ljónið frá Gylfa Þ. Gíslasyni eða eitthvað í þessum dúr.

Biðst afsökunar ef ekki er rétt með farið. En útlagningin er mín.

Nú var ég ekki alltaf sammála Gylfa Þ. Gíslasyni en fannst sagan góð.

Ég vildi  gjarnan sjá sterka pólitíska forystu á Alþingi sem tekur baráttu láglaunafólks, elli og örorkullifeyrisþega  sér á brjóst. 

- Pólitíska forystu sem stendur með láglaunafólki og berst fyrir rauverulegri  jöfnun lifskjara alls samfélagsins  í stað þess með froðusnakki að heimta  fyrir hina ríku svo þeir geti kynnt græðgis ofninn sinn og orðið enn ríkari.

 

 

 

 

 

 

Stöðugleiki hinna ríku - Skefjalausar verðhækkanir

Framkvæmdastjóri S A og formaður samninganefndar atvinnurekenda þarf heldur betur að taka til í eigin ranni samanber meðf greinargerð hagfræðings BHM.

Misskipting tekjuauka þjóðfélagsins hefur sjaldnast verið meiri

Hinn bratti frmkvæmdastjóri SA hlýtur að kalla saman sitt lið og heimta skýringar á skefjalausum verðhækkunum og óhóflegri gróðasöfnun margra umbjóðenda hans á kostnað almennings.

 

" Þjóðhagsráð" á Spjallfundi ?

Kannski ætti hinn sjálfumglaði ríkissáttasemjari og ég tala nú ekki um hið merka "þjóðhagsráð" að láta ofurhagnað og órökstuddar gríðarlegar hækkanir verðlags til sín taka.

Norska ríkisstjórnin er nú að kalla þessa gróðafursta á teppið

Það þýðir lítið að hrópa niðrandi til Eflingar og halda að það bæti erfiða stöðu umönnunar og heilbrigðisgeirans sem nú sendir út neyðarkall.

Hagnaður og eigin arður fyrirtækja síðustu tvö ár hefur sjaldan eða aldrei verið meiri.

Húsaleiga hækkar og hækkar eins og enginn sé morgundagurinn. Leigufélögum er orðvant til þess að lýsa gróðanum sínum enda aldrei spurð hversvegna.

Ábygglega ekki á hinum merku spjallfundum "þjóðhagsráðs"

Þjónustgjöld, tryggingar, raforka osfrv í línulegri hækkun.

Allt kyndir þetta verðbólguna.

 

Hinir ríku verða ríkari

Nú þegar kemur í ljós hverrnig tekjuauki þjóðarbúsins hefur skipst á þegna landsins síðustu tvö ár

Hinir ríku verða hlutfallslega ríkara og hlutur hinna dregst saman.

Er þetta sá "stöðugleiki" sem verið er að kalla eftir?

Manneklan á sjúkrahúsum, öldrunar og hjúkrunarheimilum , leikskólum, já öllum ummönnunarstofnum segja bara eitt.

Launin eru hlutfallslega alltof lág.

 

Framkvæmdastjóri SA ætti að taka sitt lið á beinið

Framkvæmdastjóri SA og hans lið á annað verk fyrir höndum .

Í stað þess að hamast og reyna að niðurlægja forystu Eflingar sem berst fyrir bættum kjörum síns fólks og þjónustu okkar og sinnir leikskólabörnum jafnt ríkra sem fátækra.,

--Ekki til þess að skara eld að eigin köku eins og margir félagar framkvæmdastjórans

Framkvæmdastjóri SA og hans lið ætti að líta í hinn samfélagslega barm umbjóðenda sinna og gróðann sem þeir nú kynna

Markmið Eflingar er að áðurnefndar umönnunarstofnanir séu fullmannaðar vellaunuðu starfsfólki og til þess þarf að bæta hlutfallsleg kjör þeirra sem þar vinna.

 

Og fyrir því berst Efling sem og önnur samtök launafólks í landinu

"Samkvæmt áætlun BHM jókst samanlagður rekstrarhagnaður fyrirtækja um 60% á árunum 2018-2022 á sama tíma og verðlag hækkaði um 20%. Rekstrarhagnaður fyrirtækja árin 2021 og 2022 er sá mesti á öldinni, hvort sem litið er til hagnaðar á föstu verðlagi eða í hlutfalli við landsframleiðslu. Vísbendingar eru um að aukinn hagnað megi að hluta skýra með hækkandi álagningu á verðbólgutímum. Hætt er við að launahækkanir verði notaðar sem tylliástæða fyrir verðhækkanir á næstunni,“ skrifar Vilhjálmur Hilmarsson hagfræðingur BHM á vef samtakana.

Samkvæmt mati BHM verður samanlagður rekstrarhagnaður fyrirtækja fyrir afskriftir (EBIDTA) tæplega 900 milljarðar króna á árinu 2022 samanborið við 840 milljarða króna á metárinu 2021. Rekstrarhagnaður á árunum 2021 og 2022 eru þær hæstu á öldinni, hvort sem litið er til hagnaðar á föstu verðlagi eða í hlutfalli við landsframleiðslu. Gangi spá bandalagsins fyrir árið 2022 eftir nemur hagnaðaraukningin tæplega 60% á tímabili lífskjarasamningsins 2018-2022. Á sama tíma hækkaði verðlag um 20% og launavísitalan hækkaði um 30%, eða um helming á við hagnaðaraukningu fyrirtækja.

Heimild: Hagstofan og eigin útreikningar. Tölur fyrir árin 2002-2021 eru rauntölur skv. rekstrarreikningum fyrirtækja í viðskiptahagkerfinu. Áætlun á rekstrarhagnaði fyrir árið 2022 byggir á rauntölum um veltu, vinnumagn, launa- og verðlagsþróun á fyrstu þremur ársfjórðungum ársins 2022. Fyrningar, annar rekstrarkostnaður og vöru-og hráefniskaup eru áætluð í hlutfalli við veltu með hliðsjón af hlutfallstölum fyrri ára. Óvissan í matinu felst að mestu í áhrifum verðbólgu á kostnaðarliði utan launakostnaðar og endurspeglast í mun á milli lág- og háspár.

Fordæmalaust góðæri í verslun

Hagnaður eftir fjármagnsliði, afskriftir og tekjuskatt tvöfaldaðist í heild- og smásöluverslun á árunum 2018-2021. Var hann rúmlega 80 milljarðar króna alls á árinu 2021 samanborið við rúmlega 40 milljarða árið 2018. Nam hagnaðurinn 2,6% af landsframleiðslu samanborið við 1,3% af landsframleiðslu á árinu 2018. Vísbendingar eru um að hagnaðurinn hafi aukist enn frekar á árinu 2022.

Vísitala hagnaðar skýst fram úr launavísitölunni

Rekstrarhagnaður fyrirtækja á hverja vinnustund (vísitala hagnaðar) jókst um 44% á einkamarkaði á árunum 2018-2021. Á sama tíma hækkaði vísitala heildarlauna, sem sýnir greidd laun á vinnustund um 19%. Áhugavert er hversu mikill munur er á hagnaðarvísitölunni og launavísitölunni í heild- og smásöluverslun og fjármála-og vátryggingastarfsemi. Vísitala heildarlauna í fjármála- og vátryggingastarfsemi hækkaði m.a. aðeins um 9% meðan vísitala hagnaðar hækkaði um 45%. Mikill ójöfnuður hefur skapast milli launafólks og fyrirtækjaeigenda í mörgum þeim atvinnugreinum sem krefjast sérfræðiþekkingar á Íslandi.

Þessi mikli munur milli hagnaðaraukningar og launahækkana hefur gert að verkum að hlutdeild fyrirtækjaeigenda í verðmætasköpun hagkerfisins jókst töluvert á tímabilinu 2018-2021. Enn á eftir að gefa út framleiðsluuppgjör fyrir árið 2022 en líklegt er að hlutur fyrirtækjaeigenda hafi aukist enn frekar á árinu 2022.

Fyrirtækin auka álagningu sína á verðbólgutímum

Hlutfall rekstrarhagnaðar af tekjum fyrirtækja gefur hugmynd um álagningu þeirra á heildarkostnað. Mældist það 17% á einkamarkaði á árinu 2021 sem er það hæsta á öldinni. Áhugavert er að hagnaðarhlutfallið hefur aldrei hækkað eins skarpt á milli ára eins og milli áranna 2020 og 2021. Er þetta í samræmi við þróunina í öðrum löndum og gefur til kynna að fyrirtæki landsins hafi aukið meðalálagningu á heildarkostnað milli ára og velt kostnaðarhækkunum út í verðlag. Samkvæmt mati BHM hélst hlutfallið áfram hátt á árinu 2022 á sama tíma og verðbólga jókst í hagkerfinu. Ákall markaðarins um jafna eða aukna arðsemi á næstu misserum, skert verðvitund og fákeppni gætu gert að verkum að verðbólgan á næstu misserum verði hagnaðardrifin í enn meiri mæli en nú er.

Er verslunin að græða óhóflega á kostnað neytenda?

Áhugavert er hversu mikið hagnaðarhlutfallið (EBIDTA/tekjur) hefur hækkað í verslun á kjarasamningstímabilinu. Bendir þetta til að meðalálagning sé að aukast. Er þetta bersýnilegt í eldsneytissölu en hlutur olíufélaganna í hverjum seldum bensínlítra nær tvöfaldaðist frá júní 2022 til desember 2022. Olíufélögin hafa því ekki skilað lækkun heimsmarkaðsverðs til neytenda.

Launahækkanir aðeins fjórðungsástæða til verðhækkana?

Mikið hefur verið fjallað um áhrif launakostnaðar á verðmyndun á Íslandi. Ef rýnt er í rekstrarreikninga fyrirtækja sést þó að launakostnaður er aðeins um fjórðungur kostnaðar fyrirtækja að meðaltali. Bilið er þó nokkuð breitt eða frá 9% af kostnaði í framleiðslu málma upp í 78% af kostnaði í atvinnumiðlun. Á mynd að neðan eru sýnd nokkur dæmi. Áhugavert er að launakostnaður er aðeins um 15% af kostnaði í smásöluverslun, að meðaltali. Hætt er þó við að launahækkanir verði notaðar sem tylliástæða fyrir verðhækkanir á næstunni.

Vilhjálmur Hilmarsson hagfræðingur skrifaði þessa grein á vef BHM."

Enn hert að Palestínumönnum

Ísland hefur viðurkennt  fullveldi Palestínu.  Jafnframt höfum við stutt ályktun Sameinuðuþjóðanna um að landtökur Ísraelsmanna á Palestínsku landi séu ólöglegar. Nú er komin ný ríkisstjórn í Israel sem ætlar að herða enn  meir að Palestínumönnum 

Ísland situr hjá um rétt Palestínu hjá Sameinuðuþjóðunum

 "Degi eftir að ný ríkisstjórn tók við völdum í Ísrael samþykkti allsherjarþing Sþ að fela Alþjóðadómstólnum í Haag að meta lögmæti hernáms Ísraelsríkis á Vesturbakkanum. Síðan þá hefur stjórnin gripið til refsiaðgerða og nú síðast fánabanns.Arnar Þór Ingólfsson 10. janúar 2023 ( Kjarninn 10. jan)

 

Palestínski fáninn á lofti í mótmælum í Reykjavík. Ísraelskri lögreglu hefur nú verið fyrirskipað að rífa fánann niður á almannafæri.

  BÁRA HULD BECK.

Ita­mar Ben-G­vir, þjóðar­ör­ygg­is­ráð­herra í nýrri rík­is­stjórn Ísra­els, hefur ákveðið að banna notkun palest­ínska fán­ans á almanna­færi og fela lög­reglu að fylgja því banni eft­ir. Þessi ákvörðun ráð­herr­ans, harð­línu­manns yst á hægri kant­inum í ísra­elskum stjórn­mál­um, var kynnt í fyrra­dag.

Þetta fána­bann bæt­ist við fleiri aðgerðir nýrrar rík­is­stjórnar Ísra­els sem beinst hafa gegn Palest­ínu­mönnum núna í upp­hafi árs­ins, en aðgerð­irnar eru and­svar við því að full­trúum Palest­ínu­ríkis tókst að fá sam­þykkta þings­á­­lykt­un­­ar­til­lögu á alls­herj­ar­þingi Sam­ein­uðu þjóð­anna í des­em­ber, sem fól meðal ann­­ars í sér að Alþjóða­­dóm­­stóll­inn í Haag verður feng­inn til að veita ráð­­gef­andi álit á lög­­­mæti her­­náms Ísra­els­­ríkis á land­­svæðum Palest­ín­u­­manna.

Nið­ur­staðan lá fyrir á alls­herj­ar­þing­inu 30. des­em­ber, og var nokkuð afger­andi, en 87 ríki sam­þykktu mál­ið, 26 greiddu atkvæði gegn því, 53 sátu hjá (Ísland þeirra á meðal) og 27 ríki tóku ekki þátt í atkvæða­greiðsl­unni. Í fyrri atkvæða­greiðslu á vett­vangi fjórðu nefndar alls­herj­ar­þings­ins Sam­ein­uðu þjóð­anna í nóv­em­ber­mán­uði var til­lagan sam­þykkt með 98 atkvæðum gegn 17 mót­at­kvæð­um, en 52 ríki sátu hjá.

Net­anjahú hefur boðað að jafn­virði 5,6 millj­arða íslenskra króna af skatt­tekjum sem renna áttu til palest­ínsku heima­stjórn­ar­inn­ar, en Ísra­els­ríki inn­heimtir, yrðu teknar og nýttar til þess að greiða miska­bætur til fjöl­skyldna ísra­el­skra borg­ara sem fallið hefðu í árásum Palest­ínu­manna.

Frek­ari áform eru svo uppi um að halda eftir skatt­tekjum sem inn­heimtar eru fyrir hönd palest­ínsku heima­stjórn­ar­inn­ar, auk þess sem ákveðið hefur verið að allar bygg­ing­ar­fram­kvæmdir Palest­ínu­manna á svoköll­uðu svæði C á hernumdum Vest­ur­bakk­anum verði settar á ís.

Á sama tíma hyggst ný rík­is­stjórn, sem hefur verið lýst sem mestu harð­línu­stjórn Ísra­els­ríkis í sög­unni, beita sér fyrir áfram­hald­andi aukn­ingu land­nema­byggða á Vest­ur­bakk­an­um, en nú þegar búa hund­ruð þús­unda Ísra­els­manna í slíkum byggðum í trássi við alþjóða­lög.

Nú hefur þjóðar­ör­ygg­is­ráð­herr­ann svo boð­að, sem fyrr seg­ir, að lög­regla skuli gera palest­ínska fána upp­tæka ef þeir sjást á almanna­færi. Það hefur ekki verið almenn stefna yfir­valda í Ísr­ael allt frá árinu 1993, er stjórn­völd í Ísr­ael hættu að álíta Frels­is­hreyf­ingu Palest­ínu­manna (PLO) sem hryðju­verka­sam­tök í kjöl­far þess að sam­komu­lag um Ósló-­yf­ir­lýs­ing­una var und­ir­rit­að.

En nú hefur lög­regl­unni bein­línis verið falið að fjar­lægja fán­ann ef til hans sést á almanna­færi, og það á þeim grund­velli að palest­ínski fán­inn sé mynd­merki hryðju­verka­sam­taka, sam­kvæmt yfir­lýs­ingu þjóðar­ör­ygg­is­ráð­herr­ans Ben-G­v­ir."

Ísland á að standa með rétti Palestínu

Ég heimsótti Palestínu fyrir nokkrum árum og það var mjög sár lífsreynsla að sjá hvernig heil þjóð er kúguð og hernumin í sínu eigin  landi.

 

Uppgjör Samfylkingar við fortíðina

 

Samfylkingin mun ekki selja ESB sem töfralausn undir forystu Kristrúnar.

 

Ræða Kristrúnar var einskonar uppgjör við forystu Samfylkingarinnar undir formennsku Jóhönnu Sigurðardóttur 2009- 2013 

 

"Kristrún Frostadóttir, formaður Samfylkingarinnar – jafn­að­ar­flokks Íslands, segir flokkinn ætla að breyta pólitíkinni og stunda skýra og heiðarlega pólitík.

  

Sam­fylk­ingin mun ekki setja aðild að Evr­ópu­sam­band­inu fram sem for­gangs­mál nema að und­an­gengnu víð­tæku sam­tali og upp­færðri rann­sókn á kostum og göllum aðild­ar. For­gangs­mál flokks­ins er að end­ur­reisa vel­ferð­ar­kerfið og sam­eina fólk með jafn­að­ar­taug.

Þetta er meðal þess sem fram kom í stefnu­ræðu Kristrúnar Frosta­dótt­ur, nýkjör­ins for­manns Sam­fylk­ing­ar­innar, á lands­fundi flokks­ins sem fram fer um helg­ina.

Löðrungar Jóhönnustjórnina  -  lofar sjálf heiðarleika

Hér löðrungar Kristrún, nýr formaður Samfylkingarinnar forvera sína og ESB sinnana í ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur sem sótti um inngöngu í ESB með aðild VG, þvert á stefnu og kosningaloforð þess flokks:

"Allt leysist með inngöngu í ESB" voru kjörorð formanna Samfylkingar og VG í rikisstjórn Jóhönnu 2009.

Hvenær ætli að VG hafi þrek til þess að taka sama uppgjör innan sinna raða, játa mistökin og fara aftur í kjarnann sem hreyfingin var stofnuð um. 

"Ofurá­hersla á kjarna­mál jafn­að­ar­manna"

Breyt­ing­arnar, sem Kristrún tal­aði fyrir snú­ast um að fara aftur í kjarn­ann með því að leggja ofurá­herslu á kjarna­mál jafn­að­ar­manna, það er hús­næð­is­mál, heil­brigð­is­mál, sam­göng­ur, góða atvinnu og kjör fólks.

Sam­fylk­ingin mun ekki reyna að selja fólki Evr­ópu­sam­bandið sem töfra­lausn undir for­ystu Kristrún­ar.

„Enda er það ekki töfra­lausn.

En það er löngu kom­inn tími til, að hennar mati, að upp­færa og end­ur­nýja umræð­una um kosti og galla aðildar að Evr­ópu­sam­band­inu,

"það gangi ekki að þylja upp tveggja ára­tuga gömul rök sem byggja á kynn­ingu sem flokk­ur­inn stóð fyrir skömmu eftir alda­mót".

„Og þess vegna segi ég það hér: Sam­fylk­ingin mun ekki setja fulla aðild að Evr­ópu­sam­band­inu fram sem for­gangs­mál nema að und­an­gengnu víð­tæku sam­tali og upp­færðri yfir­ferð og rann­sókn á kostum og göllum aðild­ar.“

“Það sama á við um stjórn­ar­skrána".

Kristrún sagði kröf­una um allt eða ekki neitt í stjórn­ar­skrár­málum ekki hafa skilað árangri.

Breyta þurfi um nálgun og við­ur­kenna að breyt­ingar á stjórn­ar­skrá munu kalla á mála­miðl­anir og breitt sam­starf flokka á þingi.

„Nú hefur málið verið algjör­lega stopp í tíu ár.

Hvernig getum við kom­ist eitt­hvað áfram? Við étum ekki fíl­inn í einum bita — það ætti að vera orðið ljóst að það er ekki raun­hæft.“

Lofar heiðarleika í stjórnmálum

ESB umsóknin og  "nýja" stjórnarskráin - hvorutveggja rekið áfram af miklum óheiðarleika 2008- 2013 voru hrein skemmdar verk og svik sem vonandi verða ekki endurtekin. 

"Við lofum skýrri stefnu og heiðarleika" voru orð nýs formanns Samfylkingarinnar og til hamingju með þá yfirlýsingu og nýjan formann, Kristrúnu Frostadóttur  

 

Gæfa Íslands utan ESB

Það eru engar varanlegar undanþágur til í orðabók ESB 

Nú eru liðin þrettán ár síðan alþingi Íslendinga samþykkti illu heilli  að sækja um aðild að Evrópusambandinu vorið 2009.

Umsóknin var samþykkt naumlega og sumir þingmenn sem álpuðust til þess að greiða henni atkvæði þá eftir miklar hótanir  sögðust vera því mótfallin og það stríddi gegn samvisku þeirra. 

Sú hin sama "samviska" var samt lögð til hliðar við atkvæðagreiðsluna. 

Umsókn Íslands var algjörlega á forsendum Evrópusambandsins  enda ekki annað í boði af ESB hálfu.

Stjórnarskrárbrot 2009 ?

ESB umsóknin og afgreiðsla þingsins vorið 2009 var að margra dómi stjórnarskrár brot. Því umsóknin var fyrirvaralaus og skuldbindandi og með henni framselt vald og fullveldi sem alþingi hafði ekki heimild til. 

Þeir stjórnmálamenn sem börðust fyrir inngöngu í ESB vorið 2009  sviku margir kjósendur sína, stefnur og kosningaloforð.

Því var. m.a.  haldið fram að hægt væri að semja um tiltekna  bita í "samningum" og fá varanlegar undanþágur í einstaka málaflokkum.

Þingmenn áttu svo sem að vita betur. Slíkt er ekki í boði  alls ekki heimilt í grunnsáttmála ESB. 

Öll slík ákvæði voru felld út úr orðabókinni þegar ESB hóf stækkununarferilinn til Austur- Evrópu. 

 Fullkomnum blekkingum var  haldið að þjóðinni:

Að við gætum valið úr og kosið um einstaka þætti. eða eins og stækkunarstjóri ESB sagði:

  „there are no permanent derogations from the EU archive, sjá https://m.youtube.com/watch?v=0O4fkcYwpu8. 

Neitaði sem ráðherra að framselja fiskimiðin til Brussel

Viðræður um aðlögun íslensks regluverks og stjórnsýslu að Evrópusambandinu sigldu í strand haustið 2011 þegar ég sem sjávarútvegsráðgherra NEITAÐI  að samþykkja afsal á forrræði fiskimiðanna til ESB.

Né heldur samþykkti ég að leggja íslenskan landbúnað undir stjórn og forræði framkvæmdastjórnarinnar í Brüssel.  

ESB neitaði þá að opna á viðræður á kaflann um sjávarútveg  fyrr en Íslendingar hefðu samþykkt að forræði fiskimiðanna færi óskorað  til Brussel eins og umsóknin kvað á um. 

 Ég sagði þeim í Brüssel að það yrði aldrei gert meðan ég væri ráðherra málaflokksins.  "Til hvers voruð þið þá að sækja um" spurði kommissararnir hjá ESB. Og þeim var vorkunn  

"Slíkur fyrirvari væri ekki í umsókninni". Ég sem sjávarútvegsráðherra stóð fast á rétti Íslendinga og ESB umsóknin stöðvaðist og fór í uppnám síðla árs 2011. 

Aðlögunarviðræðurnar runnu endanlega út í sandinn á árunum 2012 – 2013 þegar utanríkisráðherra Samfylkingarinnar gafst upp og lýsti því yfir " að formlegt og ótímabundið hlé yrði gert á aðlögunarviðræðunum". 

Ísland var síðan tekið af lista yfir umsóknarríki um aðild að ESB á árinu 2015. 

ESB umsóknin 2009 - ein stærstu pólitísku svik síðari áratuga

Formenn ríkisstjórnarflokka Samfylkingar og Vinstri grænna á þeim tíma  sem svikust að þjóðinni og blekktu  með fyrirvaralausri umsókn um inngöngu í ESB, hrökkluðust bæði frá formennsku í sínum flokkum árið 2013 við lítinn orðstí.

  Flokkarnir sem stóðu að ESB-umsókninni 2009 misstu trúverðugleika sem þeir hafa ekki náð að vinna upp.

Samfylkingin veltir fyrir sér að skipta um nafn til þess að breiða yfir hrakfarirnar frá ESB umsóknartímanum 2009 - 2013, allar götur til dagsins í dag.

 Ný ESB  vegferð  á sömu fölsku forsendum.

Fram er komin tillaga til þingsályktunar á alþingi um þjóðaratkvæðagreiðslu um framhald viðræðna við Evrópusambandið á grundvelli umsóknarinnar frá 2009.

ESB flokkarnir virðast lítið hafa lært 

Það er sorglegt að formenn stjórnmálaflokka á alþingi séu enn svo illa að sér um skilyrði og gang umsóknar og aðildarviðræðan við ESB eins og þingsályktunartillaga þeirra vitnar um. 

Það liggur allt fyrir í inngönguskilyrðum ESB. Um  varanaleg frávik eða undanþágur  frá þeim skilyrðum verður ekki samið. 

Að bjóða þjóðinni upp á nýjan  Blekkingarleik um að þar sé hægt að velja úr og hafna öðru er í rauninni vítavert af ábyrgum aðilum

Eina spurningin sem hægt er að spyrja þjóðina um er :

"Vilt þú að Ísland gangi í Evrópusambandið eða ekki" ?

Bárum gæfu til að stöðva ESB umsóknina 

Vonandi að flutningsmenn þessarar nýju þingsályktunartillögu að ESB aðild kynni sér betur og lesi grunnsáttmála ESB og þau ófrávíkjanlegu skilyrði sem Evrópusambandið setur.

Ísland á ekkert erindi inn í ESB og engin ástæða til  þess að iðka þar "bjölluat".

"Þorskurinn lepur strauma"

    Breytinga er ekki að vænta um stjórn fiskveiða eða  aðgerða gegn samþjöppun í sjávarútvegi, eða

fiskeldi  næstu þrjú árin samkv. frétt á Vísi 24.ágúst sl: 

"Matvælaráðuneytið gerir ráð fyrir að það taki þrjú ár að koma með fullbúin frumvörp til Alþingis um breytingar á stjórn fiskveiða og um fiskeldi". 

Síðan kemur kosningaár !.

Öll þau gögn sem til þarf eru nú þegar fyrir hendi í ráðuneytinu það ég best veit.

Pólitískt mál 

Breytingar á lögum um stjórn fiskveiða, umgjörð  veiða og vinnslu, gjaldheimta og annað er varða meðferð og nýtingu sjávarauðlindarinnar er pólitískt mál. 

Það þýðir að það þarf líka pólitiskan vilja, stefnu og þor til þess að breyta þeirri löggjöf.

Fiskveiðilöggjöfin er skýr

 1. gr.
 Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar.

Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu.

Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum".

 Sátt um að gera ekki neitt ? 

"Matvælaráðuneytið gerir ráð fyrir að það taki þrjú ár að koma með fullbúin frumvörp til Alþingis um breytingar á stjórn fiskveiða og um fiskeldi. 

Matvælaráðherra skipaði fjóra starfshópa sl. vor meðal annars til að skoða með hvaða hætti mætti endurskoða fiskveiðilöggjöfina.

Það var gert því fullreynt þótti að hægt væri að ná einhverri sátt um breytingar á löggjöfinni". ( visir 24. 08)

Þekkt leikrit

Ég minnist þess sem sjávarútvegsráðherra 2009- 2013 að sama var uppi á teningnum. 

Eftir stórsigur Vinstri Grænna vorið 2009 með nærri 22 % atkvæða vildi ég fylgja eftir stefnu flokksins í sjávarútvegsmálum.

Sigur VG þá fólst í að hrinda í framkvæmd loforðum um grundvallar breytingar m.a. á stjórn fiskveiða

  Nákvæmlega sama gerðist þá og eins og nú:

Formenn ríkisstjórnarflokkanna Vg og Samfylkingar  höfðu vorið 2009 skrifað upp á samkomulag við LÍÚ nú SFS um  að engar breytingar yrðu gerðar á fiskveiðistjórn næstu árin.

Átti það að gilda meðan "stöðugleikasamningur " væri í gildi og svo kölluð "Guðbjartsnefnd"  væri að störfum.( Ö.J. Rauði þráðurinn)

Þessi stöðugleika samningur var aldrei samþykktur í ríkisstjórn,

Enda vorum við kosin til þess að breyta en ekki að tryggja að allt færi í sama spillingarfarið á ný.

Ég sem sjávarútvegsráðherra skrifaði ekki uppá þau loforð við LÍÚ

"Guðbjartsnefndin" var mjög fjölmenn og átti að "ná sáttum" um stjórn fiskveiða.

Auðvitað náði hún engum sáttum enda er þetta pólitískt mál.

Nefndin hinsvegar tafði helstu breytingar sem ætlunin var að ráðast í eins og  flokkarnir höfðu lofað fyrir kosningar.

Sama virðist uppi á teningnum nú.

Sjávarútvegsráðherra hefur nú skipað fjölmenna nefnd með undirhópum sem á að ná "sátt" um fiskveiðistjórnunarkerfið.

Nefndin virðist gefa sér 3 ár

Formenn ríkisstjórnarflokkanna hafa örugglega lagt þær línur fyrir ráðherrann. 

Enda margar sömu persónur og leikendur við ríkisstjórnarborðið nú og á þingi 2009 

Með nefndinni í ráðuneytinu  starfar m.a. fyrrverandi framkvæmdastjóri LÍÚ svo allt er nú í öruggum höndum.

"Stöðugleiki" og "samþjöppun"  sem ekki má rugga.

"Stöðugleika" sem felst í því að útgerðin, nýting fiskveiðiauðlindarinnar safnast á æ færri hendur.

  Handhafar "kvótans" sölsa undir sig nýjar lendur í auðlindum landsins. 

Einstaklingar raka saman auð sem aldrei fyrr,  upphæðir sem við venjulegt fólk berum ekkert skynbragð á. 

Í nafni "stöðugleikans" verður sú græðgisvæðing og samþjöppun að fá að halda ótrauð áfram.

Og því er rétta að skipa stóra nefnd.

Fyrsta verk núverandi sjávarútvegsráðherra var einmitt að setja fleiri fisktegundir i "kvótkerfið".

Aðgerð sem gekk þvert á gömlu grunnstefnu VG í fiskveiðistjórn eins og einn þingmaður flokksins benti á og hann gat ekki stutt.

"Þá er ég svo þankalaus"

Um þessa "pólitísku drauma"  dettur mér í hug vísa  Sigurðar Breiðfjörð:

" Þegar ég ráfa og hengi haus 

þið haldið það skáldadrauma

En þá er ég svo þankalaus

sem þorskur er lepur strauma"

 

Kolefnisjöfnun og skógrækt á villigötum

Það er eitthvað meiriháttar galið á ferð hjá íslenskri þjóð,  þegar tveir öflugustu náttúrverndarmenn síðustu áratuga hrópa íslenskri náttúru til varnar.

Í skjóli umræðu um loftslagsvá og kolefnisjöfnun eru unnin stórfelld hervirki á íslenskri náttúru. 

Náttúruvernd er munaðarlaus

í íslenskri stjórnsýslu  segja þessir tveir af öflugustu náttúrverndarmönnum síðustu áratuga í meðfylgjandi grein sem birtist í Kjarnanum

Hernaður Skógræktarinnar gegn náttúru Íslands

„Það hefur enginn gefið Skógræktinni umboð til þess að umbreyta náttúru Íslands með þeim afgerandi hætti sem raun ber vitni,“ skrifa Sveinn Runólfsson og Andrés Arnalds. Í vinnubrögðum sé kolefnisjöfnun megindrifkrafur en ekki umhverfisvernd.

Sveinn Runólfsson og Andrés Arnalds 18. ágúst 2022

 

 Styrkja

 

Með vax­andi umsvifum Skóg­rækt­ar­innar virð­ist hafa losnað um ýmsar hömlur í vinnu­brögðum og stór­virkum tækjum óspart beitt til að brjóta við­kvæmt land til gróð­ur­setn­ing­ar. Hvert óhæfu­verkið á eftir öðru er að koma í ljós. Þessi hern­aður gegn land­inu er að mestu kost­aður af almanna­fé, en einnig fyr­ir­tækjum og ein­stak­lingum innan lands sem utan. Kolefn­is­jöfnun er þar meg­in­drif­kraftur en umhverf­is­vernd ekki í hávegum höfð.

For­kast­an­leg vinnu­brögð

Land­spjöll vegna meintra ólög­legra fram­kvæmda við skóg­rækt í Skorra­dal eru gott dæmi um vinnu­brögð­in. Slóði var lagður inn á við­kvæmt land í 300-370 m hæð án þess að fram­kvæmda­leyfi væri til stað­ar. Mólendi, mýrar og flói síðan rist í sundur til að auð­velda gróð­ur­setn­ingu og auka lifun ung­plantna. Jarð­vinnslan ræsir fram vot­lendið og hætt er við vatns­rofi þar sem landi hall­ar. Planta átti aðal­lega birki en við­kom­andi sveit­ar­fé­lag mót­mælti yfir­gangi Skóg­rækt­ar­inn­ar.

 Erlendir aðilar kost­uðu þessi land­spjöll, en þeim hafði verið talin trú um að trén sem planta átti myndu binda mikið kolefni. Raskið verður hins vegar til þess að kolefni berst út í and­rúms­loftið vegna rotn­unar líf­ræns efnis í gróðri og jarð­vegi, en kolefn­is­bind­ing færi afar hægt af stað. Verk­efnið hefði því skilað litlu til kolefn­is­jöfn­unar næstu árin.

Rang­ár­vellir

Á Rang­ár­völlum hafa merki­leg gróð­ur­lendi verið grædd upp og dafnað á þeim 115 árum sem liðin eru frá því bar­áttan við sand­fok, upp­blástur og eyð­ingu byggða hófst þar. Þarna var komið mólendi, góð berja­lönd og mik­il­vægir varp­staðir mófugla, en fyrir svæð­inu lá að breyt­ast smá saman í kjarr­lendi með birki og víði.

 

Hér eru lögmál gróður- og jarðvegsverndar þverbrotin og fyrstu árin verður losun kolefnis meiri en binding. Mynd: Borgþór Magnússon 

Í sumar réð­ist Skóg­ræktin til atlögu við þá und­ir­stöðu fyrir end­ur­heimt vist­kerfa sem búið var að kosta miklu til að skapa á löngum tíma. Rifin voru svöðu­sár í landið með stór­virkum tækj­um. Við­kvæm jörð er undir og því er hætta á víxl­verkun vatns­rofs og sand­foks og upp­blást­urs.

Hvað í ósköp­unum gengur þeim til, sem fram­kvæma þennan hernað gegn land­inu? Til þess að bæta gráu ofan á svart hefur verið plantað þarna stafa­f­uru sem mun í kjöl­farið sá sér víða um nágrennið og leggja undir sig þau gróð­ur­lendi sem fyrir eru. Sér í lagi er ámæl­is­vert að ekki hefur verið óskað eftir fram­kvæmda­leyfi frá hlut­að­eig­andi sveit­ar­fé­lagi eins og skylt er þegar um er að ræða svo umfangs­mikla breyt­ingu á ásýnd lands­ins.

Mun­að­ar­laus nátt­úru­vernd

Það hefur eng­inn gefið Skóg­rækt­inni umboð til þess að umbreyta nátt­úru Íslands með þeim afger­andi hætti sem raun ber vitni. Við skorum á sveit­ar­stjórnir að vera vel á verði gagn­vart slíkum fram­kvæmdum og stöðva þær taf­ar­laust ef ekki hefur verið fylgt lögum og regl­um.

 

Gróðursetja átti birki í þetta votlendi sem er í meira en 300 m hæð. Mynd: Sigurður H. Magnússon

 

Þessi umhverf­isógn stafar meðal ann­ars af veikum lag­ara­mma og hve óljóst það er hver fer með vernd vist­kerfa, lands­lags og líf­fræði­legrar fjöl­breytni utan frið­lýstra svæða, eða á um 80% lands­ins. Við skorum á ráð­herra umhverf­is­mála að bæta þar úr og ráð­herra mat­væla að setja Skóg­rækt­inni eðli­legar skorður í sínum störf­um.

Jafn­framt viljum við hvetja fólk til þess að standa vörð um nátt­úru Íslands og þá sér­stæðu feg­urð sem íslenskt lands­lag býr yfir.

Höf­undar eru Sveinn Run­ólfs­son, fyrr­ver­andi land­græðslu­stjóri og Andrés Arn­alds, fyrr­ver­andi fag­mála­stjóri Land­græðslu rík­is­ins.