Þriðjudagur, 19. september 2023
Bjölluat í ESB -einu sinni enn
" Hættulegustu óvinir sérhverrar þjóðar eru æfinlega innlendir umboðsmenn sem geingið hafa hinu erlenda kúgunarvaldi á hönd og reka erindi þess innnanlands"
Sagði Halldór Kiljan Laxnes í hátíðarræðu 1. des 1935"
Mér verður hugsað til þessara orða Nóbelsskáldsins þegar enn á ný er flutt þingsályktunar tillaga um að halda áfram með umsóknina að ESB frá 2009.
Aðildarskilmálar að ESB liggja allir fyrir.
Þingmenn geta ekki leikið þann leik aftur frá 2009 að bregða fyrir sig fávisku- vita ekki - og þurfa að "kíkja" í pakkann.
Umsóknin sem send var 2009 er fyrirvaralaus og hljóðaði upp á beiðni um inngöngu í Evrópusambandið samkvæmt forsendum þess og skilmálum.
ESB tekur ekki við umsókn með fyrirvörum og samþykkti aðlögunar ferlið sem þá hófst.
Þar var aðeins spurning um tímasetningar á innleiðingu reglna ESB.
Þess vegna varð Ísland að afturkalla umsóknina sem slíka.
Hollt er að vitna aftur til orða Nóbelsskáldsins um fjöreggið og fullveldið
Alvarlegasta aðförin að sjálfstæði þjóðarinnar hin síðari ár var þessi fyrirvaralausa umsókn, beiðni um inngöngu Íslands í ESB, sem send var sumarið 2009.
Hefði sú umsókn og beiðni náð fram að ganga eins og stuðningsmenn hennar börðust fyrir, værum við nú ekki að fagna 70 ára Lýðveldisafmæli, fullveldi sem sjálfstæð þjóð á næsta ári. Svo tæpt getur þetta fjöregg okkar staðið óbrotið.
Ef þingmönnum finnst eitthvað enn óljóst ættu þeir fyrst að lesa skilmála og reglur ESB áður en borin er fram slík tillaga.
Einstaklingar skipa sér í fylkingar með eða móti aðild að ESB en skilmálarnir liggja fyrir
Spurning í þjóðaratkvæðagreiðslu getur aðeins verið ein:
"Vilt þú að Ísland gangi í ESB eða ekki".
Annað eru hreint ósvifnar blekkingar
Stjórnmál og samfélag | Breytt 20.9.2023 kl. 18:05 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Föstudagur, 15. september 2023
Íslenska - Þjóðtunga Íslendinga
Forsætisráðherra Katrín Jakopsdóttir ræddi framkomna greinargerð um tillögur að breytingum á stjórnarskrá sem kynntar voru í dag.
Eitt stærsta mál væri nauðsyn þess að festa í stjórnarskrá að íslenska skuli vera þjóðtunga Íslendinga og hið opinbera tungumál á Íslandi.
Okkur beri skylda til að varðveita íslenskuna
Forsetinn Guðni Th. Jóhannesson lagði einnig áherslu á íslensku sem þjóðtungu í setningarávarpi sínu til Alþingis.
Vissulega er það nýr og beittur veruleiki að æðstu kjörnir embættismenn þjóðarinnar, forseti og forsætisráðherra skuli telja það eitt brýnasta mál, þjóðtungan sem þarf að treysta með þjóðinni í dag.
Hverjum hefði dottið það í hug við Lýðveldistökuna 17.júní 1944 að 50 árum seinna væru raunverulega óttast um tungumálið sem gerir okkur jú að þjóð.
Í frétt mbl. er vitnað í orð forseta og forsætisráðherra:
Íslensk tunga hið opinbera mál þjóðarinnar
Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, sagði í þingsetningarræðu sinni á þriðjudag að í stjórnarskrá mætti vera kveðið á um að íslenska væri þjóðtunga Íslendinga og opinbert mál hér á landi.
Aðspurð segist Katrín hafa lagt það til í síðasta frumvarpi en þá hafi hún fengið gagnrýni á að í því fælist aðgreining.
En það breytir því ekki að mínu viti, að okkur ber mikil skylda til að varðveita íslenska tungu.
Ekki bara gagnvart okkur sjálfum, heldur líka gagnvart heiminum."
Þá er hvorki forseti né ráðherra að tala um að "varðveita íslenskuna" sem safngrip heldur lifandi opinbert mál þjóðarinnar.
Þessi orð forsætisráðherra, að hún hafi fengið gagnrýni fyrir að leggja það til að íslenska væri þjóðtunga landsmanna:
"Í því fælist aðgreining". !
Hverjum dytti í alvöru í hug að splitta Íslandi og landsmönnum upp í mörg opinber tungumál,tæplega 400 þús. manns.
Þá væri raunverulega unnið að alvarlegri aðgreiningu.
Íslensku sem þjóðtungu má nú þegar festa í lögum uns það kemur í stjórnarskrá
Íslensk tunga - saga - náttúra - menning
Ég hlustaði á erindi eins "nýbúa" á dögunum sem gagnrýndi hve litil áhersla væri lögð á að kenna "nýbúum" íslensku og fræða þá um sögu, menningu og náttúru Íslands :
"að ferðast um Ísland og geta sagt eins og þið
"þarna bjó Snorri Sturluson, eða þarna eru Hólar í Hjaltadal, biskups og menningarsetur Norðlendinga frá 1100..... eða saga Þingvalla"
"Við erum komin hingað til þess að verða Íslendingar og tala íslensku og verða hluti af íslensku samfélagi, sögu þess, bókmenntum og menningu, þó svo við leggjum einnig með okkur tungu og menningarsögu uppruna okkar".
Okkur beri skylda til að varðveita íslenskuna | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
Stjórnmál og samfélag | Breytt 16.9.2023 kl. 10:06 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Föstudagur, 25. ágúst 2023
Stórfelld einkavæðing almannaþjónustu
Fjármálaráðherra boðar stórfellda einkavæðingu almannaþjónustu.
Niðurskurður á opinberum störfum og þjónustu mun fyrst bitna á þeim sem fjarstir standa ráðuneytunum sjálfum og verkkaupum þeirra.
Aukinn kostnaður grunnþjónustunnar mun færður yfir á almenning. Liggur í orðanna hljóðan
Skyldu verða skorin niður laun þeirra og sporslur sem gegna nefndarstörfum, stjórnum eða aðkeypta lögfræðiþjónustu og ráðgjöf ráðuneyta sem ég man sem ráðherra höfðu mikla tilhneigingu til þess að hlaða utan á sig?.
Maður veltir því fyrir sér hvort ekki standi nær að hækka meir skatta á ofurgróða og arðgreiðslur einstakra fyrirtækja og einstaklinga með hæstu tekjur frekar en ráðast á almannaþjónustuna, öðru nafni " Hægræðingar tal" og uppsagnir almenns starfsfólks.
Spurning hvort öll þessi miklu útgjöld til hervæðingar landsins og háværa vopnaskaks séu í samræmi við forgangsröðun, stjórnarskrá og vilja friðelskandi þjóðar.
Botnlausir sjóðir ESB kveina af hungri.
Sjálfssagt er að spara og sýna aðhald.
Ekki var nefnt í máli ráðherra hvort ætti að afsala fleiri feitum ríkiseignum á altari stóreignamanna og vildarvina.
Það var athyglisvert og vægast sagt mjög sérstakt ef ríkisfjármálin og stefna í ríkisfjármálum hafi ekki á hrif á verðbólgu og vaxtastig í landinu og þar með kjör almennings og atvínnulífs:
"Það er ekki hlutverk ríkisfjármálanna að vinna bug á verðbólgunni. Það er hlutverk Seðlabankans. Og ríkisfjármálin eru ekki að þvælast fyrir Seðlabankanum í því hlutverki.
Öðru vísi mér áður brá hér á árum áður þegar ég sat á Alþingi eða í ríkisstjórn.
Þá vissum við að þingið og ríkisstjórnin bar ábyrgð á ríkisfjármálum þar með sínum hlut í verðbólgu og vaxtastigi og kjörum almennings í landinu. Hvort sem okkur líkaði betur eða ver.
Annað væri hrein veruleikafirring
Dálítið langsótt af Ásgeiri að vísa ábyrgð annað | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 23:21 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Fimmtudagur, 24. ágúst 2023
Ríki - og sveitarfélög kynda verðbólguna
"Flest hækka gjaldskrár í takt við verðlag nema Seltjarnarnesbær meira
Átta stærstu sveitarfélög landsins hækka gjaldskrá grunnskólaþjónustu, í einstaka tilfellum um tugi prósenta. Framkvæmdastjóri Heimilis og skóla óttast að foreldrar segi upp mataráskrift eða taki börn sín af frístundaheimilum.
Valgerður Gréta Guðmundsdóttir Gröndal
Það er umtalsverður munur á gjaldskrám sveitarfélaga fyrir síðdegishressingu, dagvistun og mat í skólum.
RÚV Ragnar Visage
Þrátt fyrir að hafa verið hvött til þess að stilla gjaldskrárhækkunum í hóf hafa öll stærstu sveitarfélög landsins hækkað gjaldskrár sínar á milli ára. 152% munur er á lægsta og hæsta gjaldi sveitarfélaga fyrir síðdegishressingu. Verðbólga mældist 7,6% í júlí.
Í upphafi skólaárs kannaði fréttastofa gjaldskrár sveitarfélaganna og bar saman við upplýsingar úr könnun verðlagseftirlits ASÍ frá því í fyrra. Könnuð voru gjöld fyrir skóladagvistun, síðdegishressingu og skólamat.
Gjöld fyrir frístundaheimili og skólamáltíðir hafa hækkað umtalsvert á milli ára. Á Seltjarnarnesi hækkar skólamaturinn um 45% og í Reykjanesbæ um 18%. Gjaldskrárhækkunin fyrir skólamat og dvöl í frístundaheimili er þó í flestum tilfellum um átta til tíu prósent. Misjafnt er hversu mikið síðdegishressing hækkar í verði, allt frá tæpum þremur prósentum í Reykjavík upp í 68% í Hafnarfirði. Mest nam hækkunin 9,8% á gjöldum fyrir frístundaheimili.
Munur á milli einstakra sveitarfélaga er einnig umtalsverður. Á hæsta og lægsta verði skólamáltíða munaði 71% þar sem munurinn er mestur. 152% munur var á verði síðdegishressingar. 108% munur var á hæsta og lægsta gjaldi fyrir frístund.
Líkt og í fyrra greiða foreldrar í Seltjarnarnesbæ mest fyrir grunnskólaþjónustu en lægsta verðið fyrir skólamáltíðir er í Mosfellsbæ. Lægsta verð fyrir frístund er í Hafnarfirði.
Lýðheilsumál frekar en þjónusta
Arnar Ævarsson, framkvæmdastjóri Heimilis og skóla, segir þessar niðurstöður fyrst og fremst vera vonbrigði og lýsir yfir áhyggjum af þessari þróun. Þessar verðhækkanir koma til með að hafa mest áhrif á þau sem minna mega sín, öryrkja, útlendinga og þau sem hafa minnst bakland. Afleiðingarnar geti verið mjög alvarlegar. Hægt sé að reikna með því að foreldrar sjái sér ekki annað fært en að segja upp mataráskriftum eða draga börn sín úr frístund.
Arnar tekur einnig fram að streita, kvíði og sektarkennd yfir því að geta ekki veitt börnum sínum það sama og önnur börn fá hellist yfir foreldra, áhyggjur sem enda svo í fangi barnanna.
Sveitarfélögum er tamt að tala um þetta sem þjónustu, segir Arnar. Hann telur brýnt að breyta orðræðunni og tala frekar um lýðheilsu. Það sé mikilvægt lýðheilsumál að börn fái næringarríkan mat í skólum. Gæði skólamáltíða eru misjöfn, sum hætta í mataráskrift vegna versnandi gæða og önnur mættu vera með betra nesti með sér, segir Arnar. Það er hagur samfélagsins alls að börnin fái góða næringu í skólanum.
Til lengri tíma litið er hætt við því að léleg næring muni síðar bitna á heilsu einstaklinganna. Þá er þetta kostnaður sem kemur niður annars staðar í kerfinu, segir Arnar sem bætir því að Íslendingar ættu að horfa til Finna sem hafa verið leiðandi í lýðheilsumálum. Allt frá árinu 1948 hafa Finnar boðið skólabörnum upp á skólamáltíðir án endurgjalds. Næringarríkar og vel samsettar máltíðir stuðla að heilbrigðum vexti og þroska nemendanna auk þess að vera félagslegt jöfnunartæki, segir hann. "
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 21:44 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Föstudagur, 18. ágúst 2023
Sameina Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík ?
"Fyrst og síðast á að sameina Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík.
Þeir eru í göngufæri beggja vegna sömu mýrarinnar".
Sagði Laugvetningurinn Guðmundur Birkir Þorkelsson f.v.kennari og skólameistari Framhaldsskólans á Húsavík um yfirlýsingu ráðherra að sameina Hólaskóla á Hólum í Hjaltadal og Háskóla Íslands við Suðurgötuna í Reykjavík
Ráðherra háskólamála gaf út yfirlýsingu nú um síðustu helgina að hún stefndi að því sameina Háskólann á Hólum og Háskóla Íslands og kallaði hún til rektora skólanna til þess að skrifa undir viljayfirlýsingu þess efnis.
Voru þau áform m.a.rökstudd "til þes að ná fram "hagræðingu" í háskólastarfi landsins".
Með þessari yfirlýsingu ráðherra stillir hann skólastjórnendum á Hólum upp við vegg með hótun um sameiningu eða leggja undir fjarlæga stofnun.
En um leið er skotið sér undan að taka alvarlega á málum og efla Hólaskóla og Hólastað.
Nú er rekstur Hólaskóla eins og lítill dropi í hafi útgjalda Háskóla Íslands, en liggur vel við höggi
Hrossarækt- Reiðmennska - Íslenski hesturinn- Náttúru og menningartengd ferðaþjónusta og Fiskeldi -
Saga og helgi Hólastaðar verður ekki flutt á Melana við Hagatorg í Reykjavík
Hinsvegar hefur tekist að marka Hólum ákveðna sérstöðu í þróun námsbrauta sem ekki hafa verið kenndar annarsstaðar á landinu.
Og sem hafa reyndar áunnið sér virðingu og stöðu út um allan heim.
Í raun hefur Hólaskóli lyft grettistaki í þróun öflugs náms og námsbrauta fyrir þessar atvinnugreinar sem hafa vaxið ævintýralega á síðustu árum.
Ef horft er til hagræðingar einnar saman í háskólanámi og fjárhagslegs ávinnings er e.t.v. rétt að athuga fyrst með sameiningu H.Í.og H.R.
Þar gæti verið eftir einhverju að slægjast sem mætti spara og nota þá fjármuni ef afgangs eru til þess að efla tækni og háskólamenntun á landsbyggðinni.
Nú er ég ekkert að leggja það beint til að sameina H.Í og H.R. en heiðarlega sagt hlýtur það að standa ráðherra nær.
Í námi og námsbrautum við Hólaskóla felast mikil verðmeti og stuðningur við ört vaxandi atvinnugreinar:
Hestamennsku, horssarækt, ferðaþjónustu og fiskeldi.
Ráðherra bretti upp ermar fyrir Hóla
Að sjálfsögðu þarf að endurbæta húsakost heima á Hólum sem hefur verið vanræktur, styrkja skólann, námið og Hólastað í verki til þess að leiða áfram þróun og tækni í þessum mikilvægu atvinnugreinum.
Við Hólaunnendur treystum á ráðherra að nálgast viðfangsefni sitt á þeim forsendum Heima á Hólum
Velkomin Heim Að Hólum
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 21:57 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Þriðjudagur, 15. ágúst 2023
Er það hlutverk Háskóla Íslands að niðurlægja Hóla
Frétt Morgunblaðsins í dag um að leggja eigi Hólaskóla niður og færa hreyturnar undir Háskóla Íslands í Reykjavík er furðuleg og óskiljanleg. Horfa til sameiningar HÍ og Háskólans á Hólum
Ja "miklir menn erum við Hrólfur minn".
Samstarf við H.Í hefur verið mikið og gott á undanförnum árum á hinu faglega sviði og báðir haft hag af.
En best hefur farið á að hver skóli fari með sína eigin stjórn og á heimavelli.
Ég var skólastjóri á Hólum í 20 ár og alltaf komu upp hugmyndir um utanfrá að leggja skólann niður og færa hann undir aðrar stofnanir.
Yfirleitt kom slíkt frá einstaklingum og ráðherrum sem þekktu ekkert til, báru litla virðingu fyrir sögu og menningu þjóðarinnar, höfða varla komið Heim að Hólum nema í mýflugumynd.
En sem betur fer voru til sterkt fólk og framsýnir aðilar sem stóðu með Hólum í Hjaltadal og tryggðu veg staðarins og virðingu sem og öflugs menntaseturs sem öll þjóðin gat verið stolt af.
Við gátum öll með stolti litið Heim að Hólum
Það er dapurlegt ef þetta verður minnisvarði ríkisstjórnar Katrinar Jakopsdóttur að leggja Hóla í Hjaltadal niður sem menntasetur og færa hreyturnar á mölina undir Háskóla Íslands í Reykjavík sem hingað til hefur átt nóg með sig sjálfan.
Þessar hugmyndir ber að afturtkalla þegar í stað og standa að baki Hólastaðar og Hólaskóla - Háskólans á Hólum af fullum metnaði
Horfa til sameiningar HÍ og Háskólans á Hólum | |
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt |
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 20:04 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Föstudagur, 11. ágúst 2023
Heim að Hólum - Hólahátíð 12- 13 ágúst
Náttúran hefur gætt Hólastað fegurra og endingarbetra byggingarefni en unnt er að panta frá öðrum löndum. Nefnilega hinum yfirmáta fagra rauða sandsteini sem þar finnst gnótt af í næsta nágrenni og múr sá er uppbyggður af sem staðið hefur kringum kirkjuna árum saman.
Það virðist ósannlegt að fyrirmuna kirkjunni að verða uppbyggð á þann máta sem Herrann sjálfur sýnist hafa ætlast til (.Magnús Gíslason amtmaður 21. sept. 1756.)
Fyrsta steinkirkja landsins
Hóladómkirkja, er lifandi minnisvarði um fornan glæsileik og veldi Hóla í Hjaltadal. Núverandi kirkja er ein sú hin minnsta er staðið hefur á Hólum frá stofnun biskupsstóls árið 1106. Hinar fyrri kirkjur voru hátimbraðar byggingar er annað hvort fuku eða brunnu.
Sú kirkja sem nú stendur er aftur á móti fyrsta steinkirkja landsins og líklega eina byggingin hérlendis sem var reist í þegnskyldvinnu. Þótti víst mörgum betra að þéna að Brimarhólmi en standa í steinhöggi í Hólatúni .
Byggingasaga kirkjunnar er í raun stórmerkileg og verður gerð nákvæm skil á Hólahátíð. Hin rauða steinkirkja hefur staðið af sér endurtekin harðindi, hörmungar og niðurlægingu er riðu yfir Norðurland og Ísland allt.
Hún stendur sem skjólshús yfir dýrmæta helgigripi allt frá kaþólskri tíð og minna á stórbrotna menningu á Hólastað. Þeir munir eru þó aðeins brot af því staðurinn eitt sinn átti, en kirkjan var rænd af dönskum hermönnum eftir aftöku Jóns Arasonar 1550.
Þegar litið er yfir sögu Hólakirkju virðist þó sem hagræðing, skammsýni og aurasálgæsla hafi verið hættulegasti óvinur Hólastaðar fremur en harðindi og skepnufellar.
Lok biskupsstóls á Hólum 1801
Hannes Pétursson lýsir atburðarrásinni í bók sinni Rauða myrkur: Þá höfðu lengi gnúð á harðindi með hungurdauða og pestum ; að norðan komu ísar og bruni, aska og eldur að sunnan. Svarf þetta allt svo nærri jarðeignum og landsetum stólsins að tekjur hans urðu valtar og stundum mjög rýrar. Setrið á Hólum sem átti sér þrjár miklar rætur eins og hið aldna tré norrænnar goðsögu , lafði nú uppi og mornaði og þornaði, uns konungur vor sá að baðmurinn var merktur dauðanum.
Þá lét hann gera tvö bréf , hið fyrra 14. júní 1799 og dæmdi þar prentverkið af norðlendingum, bráðum 300 ára gamalt og hið síðara 2. október 1801, er afnam biskupsdóm og latínu skóla á Hólum. Ári síðar voru allar stólsjarðir í Skagafjarðarsýslu,um 200 talsins með hjáleigum seldar á uppboðsþingum. Sömu leið fór jarðargóss stólsins í öðrum sýslum stiftisins;
Hóladómkirkja sjálf átti sér eftir sölu jarðarinnar 1802 engin réttindi, hún gleymdist á uppboðsþingum. Stefán Þórarinsson amtmaður á Möðruvöllum sem þá keypti Hóla átti hana ekki né heldur söfnuðurinn. Kirkjan stóð í Hólagarði öllum réttindum og hlunnindum rúin, eigendalaus, eignalaus og fjárhaldsmannslaus.
Jarðarmatsnefnd konungs mat máliðs svo: Þyrfti Hólakirkja sérlega mikillar aðgjörðar við, þá skyldi brjóta hana niður með því að hún lægi illa og væri of stór handa svo lítilli sókn og reisa aðra kirkju mátulega á Kálfsstöðum.
Hólar í einkaeign
Þessi umsögn mun hafa leitt til þess að konungur hafi af ráðnum hug ekki viljað leggja það á nokkurn, hvorki söfnuð né jarðareiganda að bera eignarábyrgð á kirkjunni. Kirkjan á Hólum átti sig sjálf.
Nýir eigendur á Hólum létu vera sitt fyrsta verk að rífa mörg hús staðarins og selja timbrið, og þar á meðal hina 500 ára gömlu Auðunarstofu.
Hefðu þeir án efa rifið kirkjuna einnig ef hún hefði verið úr timbri og í þeirra eigu. Gekk svo til ársins 1824 er Benedikt Vigfússon frá Garði í Kelduhverfi kaupir Hóla. Hann var kvæntur Þorbjörgu Jónsdóttur Konráðssonar frá Mælifelli. Bæði vel auðug.
Hér tók sá við Hólum sem reisti staðinn úr rústum og húsaði allan upp að nýju. Hann varð skjótt einn af auðugustu mönnum landsins. Dómkirkjan á Hólum naut atorku Benedikts sem endurbætti hana og lagfærði sem sína eign, en hún var þá mjög að fótum komin, án viðhalds í hartnær hálfa öld.
Með Bendikt Vigfússyni er þögguð niður umræðan um að rífa Hólakirkju. En Bendikt vissi sem var að hann var ekki eilífur og framtíð dómkirkjunnar var ekki frekar örugg eftir hans dag en var þegar hann kom heim að Hólum.
Vörn Hólakirkju- Bænarskrá Benedikts
Árið 1862 sendi Benedikt bænarskrá til Alþingis um fjárframlag til Hólakirkju. Bendir hann á að Hóladómkirkja sé einskonar sjálfseignarstofnun en séreignir hennar hafi verið seldar undan henni án endurgjalds. Vill hann að Alþingi og kóngurinn greiði henni bætur og tryggi rekstur kirkjunnar og viðhald um ókomin ár.Málið fékk mikla umræðu á Alþingi. Milliþinganefnd undir forystu Arnljóts Ólafssonar skilaði áliti er þing kom saman árið 1865.Tekur nefndin undir óskir Bendikts og leggur til að veitt verði fé til kirkjunnar og staða hennar tryggð til framtíðar. En hvorki Alþingi né kirkjuyfirvöld voru reiðubúin að taka á sig eigendaábyrgð kirkjunnar né heldur töldu sér það heimilt án undangengins dóms. Höfða þyrfti dómsmál til að fá úr því skorið hver ætti Hóladómkirkju. Þar til yrði að líta svo á að kirkjan ætti sig sjálf en eigandi Hóla hlyti að bera ábyrgð á henni. Benedikt hefði sýnt það að hann hefði vel efni á að standa undir rekstri hennar og viðhaldi og væri eðlilegast að svo yrði áfram. Benedikt deyr 1868.
Hólar í höndum Norðlendinga
Það varð Hólakirkju til bjargar að Skagafjarðarsýsla kaupir Hóla 1881 og stofna þar öflugan Búnaðarskóla, nýjan Hólaskóla . Norðlendingar sameinuðust síðan um rekstur hans. Aftur eru Hólar komnir í þjóðbraut. Þeir öxluðu einnig ábyrgð á dómkirkjunni. Viðhald kirkjunnar var órjúfanlegur þáttur í rekstri skóla og staðar. Hélst svo einnig eftir að Hólar urðu eign ríkisins. Sérstaða Hóladómkirkju að eiga sig sjálf hefur verið virt.
Reksturinn og viðhald er á ábyrgð ríkisins en falin í hendur sérstakrar Hólanefndar: vígslubiskups, rektors Hólaskóla, prófasts Skagfirðinga og formanns sóknarnefndar.
Þegar turninn var reistur við hlið dómkirkjunnar árið 1950 á 400 ára ártíð Jóns Arasonar og sona hans var einmitt áréttað með gjafabréfi að klukkuturninn væri gefinn Hóladómkirkju.Sama var svo einnig þegar Auðunnarstofa hin nýja var byggð. Þá afhenti bygginganefnd Stofunnar Hóladómkirkju húsið til eignar og varðveislu.
Var það gert meðvitað því eignarleg staða Hóladómkirkju er sú að hún á sig sjálf. Sú staða bjargaði kirkjunni frá niðurrifi í gegnum mörg erfið ár og fer best á því að sú verði staða hennar áfram.
Endurreisn Hóla 1981
Það hafa ávallt skipst á skin og skúrir í sögu Hóla. Um 1980 var svo komið að formlegt skólahald hafði lagst af og framtíðin óviss. Háværar raddir, líkt og 200 árum áður töldu að leggja bæri staðinn niður.
Þá risu Norðlendingar aftur stað sínum til varnar en svo vildi til að í ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen sátu atkvæðamiklir norðlenskir ráðherrar eins og Pálmi Jónsson á Akri landbúnaðarráðherra og Ragnar Arnalds fjármálaráðherra. Steingrímur Hermannson þá samgönguráðherra, en faðir hans Hermann Jónasson var Skagfirðingur
Ég hygg að það ásamt öflugum einstaklingum heimafyrir undir forystu Gísla Pálssonar á Hofi í Vatnsdal hafi ráðið úrslitum um að sú ríkisstjórn tók þá ákvörðun árið 1980 að endurreisa Hóla.
Það var þá sem var kallaður heim til Hóla og átti því láni að fagna að stýra þeirri endurreisn ásamt mörgu öðru góðu fólki.
Mér er mjög minnisstæð sú orðræða sem ég mætti á þeim tíma, að hin gömlu og veglegu skólahús staðarins væri svo úr sér gengin að óvíst væri hvort borgaði sig að gera þau upp.
Ég vildi að skólahúsið yrði gert upp og það varð. Staðurinn hefur nú verið húsaður upp að nýju, skólahúsið stendur tignarlegt og engum dettur nú í hug að láta það grotna niður, sem þó lá fyrir um 1980.
Hóladómkirkja- biskupssetur - skóli
Forvígismenn Hólaskóla og Hólastaður litu ávallt á hann sem eina heild með skóla, kirkju vísindi og menningu. Því hlutu endurbætur á Hóladómkirkju að verða liður í átakinu svo og flutningur vígslubiskupsembættisins heim að Hólum.
Þetta hefur nú hvorutveggja gengið eftir. Þar með hafa verið endurreistar þær stoðir, ræturnar sem Hólar hvíldu á um aldir, en voru höggnar af með konungsbréfunum 1798 og 1802. Hólar í Hjaltadal eru í dag eitt öflugusta menntasetur á landsbyggðinni
Við tökum öll undir orð vinar míns Gunnars Eyjólfssonar leikara, sem vann hug og hjörtu Skagfirðinga er hann lék Jón Arason biskup heima á Hólum þjóðhátíðarárið 1974:
Ég skal segja þér það Jón, þegar ég kem hér að aðalhliðinu Heim að Hólum grípur mig sterk tilfinning:
Drag skó þína af fótum þér því moldin sem sem þú gengur á er heilög jörð.
Velkomin heim að Hólum.
( tekið saman á 250 ára afmæli Hóladómkirkju.J.B.)
Jón Bjarnason
Stjórnmál og samfélag | Breytt 14.8.2023 kl. 23:19 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Fimmtudagur, 15. júní 2023
Sorgleg ákvörðun í utanríkismálum
Að loka sendiráði Íslands í Moskvu og vísa sendiherra þeirra hér úr landi er afar óábyrg aðgerð og stuðlar ekki að friði í samstarfi þjóða.
Samstarf og samtal lykill að friði
Hlutverk Íslands sem eyríkis í miðju stóru Norður- Atlantshafi er að halda tengslum og virku samtali við öll önnur ríki og þjóðir sem deila mörkum þessa hafsvæðis og að heimskautavæðum Norðurskautsins.
Með því að slíta á nánast öll diplomatisk samskipti og samtal við Rússland sem ræður meginhluta Norðurskautsins eru íslensk stjórnvöld að hlaupast undan ábyrgð hvað þessa gríðarlegu hagsmuni varðar til framtíðar.
Persónur sem nú fara með stjórn Rússlands verða ekki eilífar og þeim ráða Íslendingar ekki.
En traust til íslenskra stjórnvalda og ábyrgð hefur laskast í Norðurslóða samstarfi og á alþjóðavísu ef þessi ákvörðun gengur fram.
Sannarlega eru hörmungarnar og ógnarstríðið í Úkraínu hryllilegt og ber að fordæma en það ástand mun einhverntíma taka enda með einhverjum hætti.
Að axla ábyrgð í alþjóðasamstarfi
Íslendingar deila fiskistofnum, lífríki hafsins og verndun þess með öðrum þjóðum þar á meðal Rússum og bera þar mikla ábyrgð gagnvart heiminum öllum.
Ísland hefur haft vissa forystu í samtali og samvinnu þjóða á Norðurslóðum m.a. í umhverfismálum og það verkefni og sú vinna verður nú mikilvægari en nokkru sinni fyrr til framtíðar.
Það samtal, samstarf og forystuhlutverk verður hjóm eitt ef slitið er á virk tengsl við langstærsta land og þjóð Norðurslóða sem Rússland er.
Metnaður frjáls og fullvalda Íslands
Það ætti að vera metnaður íslensku þjóðarinnar að halda virkum leiðum opnum við sem flest önnur ríki og geta tekið þátt í og haft áhrif á umræðuna og ákvarðanir til góðs beint í krafti síns eigin fullveldis en ekki í gegnum aðrar þjóðir eða láta herveldi segja sér fyrir verkum í alþjóðasamstarfi.
Á að fara áratugi og aldir aftur í tímann og fela sendiherrum annarra ríkja að fara með hagsmuni Íslands og Íslendinga í Rússlandi og á Norðurslóðum?
Vonandi verða þessi áform afturkölluð
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 23:07 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Miðvikudagur, 17. maí 2023
Verkalýðsfélag Kaldrananeshrepps 1949
Kjarasamningur milli Verkalýðsfélags Kaldrananeshrepps í Strandasýslu og atvinnurekenda í Kaldrananeshreppi, undirritað á Drangsnesi 23. júlí 1949 er um margt athyglisverður.
Þar er kveðið á um tímakaup karla í dagvinnu, eftirvinnu og næturvinnu við hin ýmsu störf, flokkuð eftir líkamlegu erfiði og ábyrgð, uppskipun, útskipun og aðra almenna skilgreinda vinnu .
Sömuleiðis er kveðið á um kaup kvenna við almenna vinnu, dagvinnu, eftirvinnu og næturvinnu.
Það kaup er almennt nokkru lægra en karla
Jafnréttisákvæði - Sömu laun fyrir sömu vinnu
Hinsvegar stendur þetta afdráttarlausa jafnréttisákvæði í 3.gr
Vinni kona við útskipun eða aðra þá vinnu sem venja er til að karlmenn einir vinni, skal greiða þeim sama kaup og karlmönnum.
Þrátt fyrir kerfisbundinn kynjaðan launamun karla og kvenna var í þessum kjarasamningi kveðið skýrt á um sömu laun fyrir sömu vinnu.
Ákvæðið vísaði aðeins í aðra áttina en vísaði samt ákveðið veginn.
Kjarabarátta síðari ára hefur einmitt miðað að því hefja upp kaup og kjör starfa sem hafa verið skilgreind sem kvennastörf, svo sem umönnun barna, aldraðra, sjúkra og samfélagsleg hjúkrun og velferðarstörf.
Merkilegt nokk var kennarastarf hlutfallslega vel launað fyrir hálfri öld eða svo.
Við framhaldsskóla og sérskóla fylgdu kennarastarfinu jafnvel íbúðir og ýmis hlunnindi. Sama var um lækna, hjúkrunarfólk og presta t.d
En kjölfestan í þessum störfum var einmitt undirstaða jöfnuðar og velferðar í byggðarlögum vítt og breitt um landið.
Í mörgum þessum störfum virðist launajöfnunin hafa farið niður á við,- úr karlaviðmiðun í kvenviðmið og jöfnuðurinn farið í öfuga átt, andstætt hugsjónum kjarasamningsins í Kaldrananeshreppi 1949.
Unglingar 12 til 16 ára aðilar að kjarasamningi
Víkjum aftur að kjarasamningi Verkalýðsfélags Kaldrananeshrepps.
Þegar komið er að kaupi drengja og stúlkna á aldrinum 14 til 16 ára er engin greinarmunur gerður á kynjum.
Dagvinna, eftirvinna og næturvinna tilgreind skilmerkilega.
Sama er með börn og unglinga á aldrinum 12 til 14 ára.
Þau eru einnig aðilar að þessum samningi.
Þá var gert ráð fyrir að öll sem vettlingi gæti valdið ynnu, þegar svo bar undir.
Og til að létta á framfærslu heimilanna og kenna ungu fólki að taka þátt með fullorðnum og læra að vinna. Vinnan göfgar jú manninn".
Matar- og kaffitímar skýrir
10. grein segir:
"Dagvinna reiknast frá kl. 7 að morgni til kl.6 að kveldi.
Eftirvinna frá kl. 6 að kveldi til kl. 10 að kveldi
Næturvinna frá klukkan 10 að kveldi til kl.7 að morgni.
Á matartíma skal ekki reikna kaup, en kaffitími greiðist með fullu kaupi.
Matar og kaffitímar skulu teknir reglulega og ákveðist þannig:
Kaffi kl. 9- 9,30 árdegis.
Matur kl. 12 1. Kaffi kl. 3,30- 4 síðdegis.
Matur kl. 7 8 síðdegis. Kaffi kl. 10- 10,30 að kveldi, kaffi kl. 3- 3,30 að nóttu . Kaffi kl. 6,30- 7 að morgni.
Sé unnið í matar og kaffitímum skal sú vinna greiðast með 100% álagi".
12. gr.
"Sé unnið 2 klukkustundir fyrir eða eftir kaffitíma skal greiðast fullur kaffitími.
Þó má enginn verkamaður eða kona taka sama kaffitímann nema hjá einum atvinnurekanda"
"Háttvísi verkstjóra jafnt á vinnustöð sem utan"
17. gr. "Atvinnurekendur skuldbinda sig til að láta verkstjóra sína gæta fyllstu varúðar og aðgætni við alla vinnu að svo miklu leyti sem valdsvið þeirra nær".
18. gr."Atvinnurekendur skuldbinda sig til að hafa ekki í þjónustu sinni verkstjóra sem ekki geta tamið sér sæmilega háttvísi í orði og umgengni við verkafólk, jafnt á vinnustað sem utan". (leturbr. jb).
19. gr
"Slasist verkamaður eða kona við vinnu eða til og frá vinnustað skal hann eða hún halda fullu kaupi eigi skemur en 6 virka daga.
Vinnuveitandi kostar flutning hins slasaða til heimilis eða sjúkrahúss ef læknir telur flutning nauðsynlegan".
"Full dýrtíðaruppbót"
20. gr.
"Á allt kaup samkvæmt samningi þessum skal koma full dýrtíðaruppbót samkvæmt vísitölu Hagstofunnar næsta mánuð á undan".
23. gr.
"Kaup- og kjarasamningur þessi gildir frá 15. júlí 1949 og áfram þar til annarhvor aðili segir honum upp með eins mánaðar fyrirvara."
Undir kjarasaminginn rita.F.h. atvinnurekenda Jón P. Jónsson, Kristján Einarsson og Guðmundur Þ. Sigurgeirsson. F.h. Verkalýðsfélagsins, Torfi Guðmundsson, Elías Jónsson, Helgi Sigurgeirsson, Skúli Bjarnason og Jóhannes Jónsson.
Verkalýðsfélag Kaldrananeshrepps var stofnað 17. júní 1934. Föðurbræður mínir þeir Halldór og Jóhannes Jónssynir frá Asparvík eins og reyndar aðrir Strandamenn báru ríka réttlætiskennd í brjósti og beittu sér með öðrum í kjara baráttunni. Verkalýðsfélagið hefur nú sameinast Verkalýðsfélagi Vestfirðinga.
"Höfum við gengið til góðs"
Annað hvort eiga allir samningar sem gerðir eru að vera "dýrtíðartryggðir" eða engir. Þar verður að ríkja jöfnuður á báðar hliðar en ekki bara á annan veginn sem nú er.
Sannarlega hefur margt gott gerst í kjaramálum síðan Verkalýðsfélag Kaldrananeshrepps samdi 1949.
Engu að síður veltir maður fyrir sér hvað hefur áunnist og hvað hefur tapast frá þeim tíma er þessir framsýnu samningamenn sömdu um kaup og kjör á Drangsnesi 23. júlí 1949.
Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 22:03 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)
Sunnudagur, 7. maí 2023
" Hópíþrótt" sem Nató kann
Mogginn er alvöruþrunginn og gamansamur þessa dagana. Fulltrúum hans var boðið á "íþróttaæfingu hjá Nató" :
"Hópíþrótt sem NATO kann"
"Kafbátaleit er hópíþrótt
þar sem mörg ólík vopnakerfi og hersveitir Atlantshafsbandalagsins (NATO) vinna saman sem ein sterk heild. Til að hægt sé að elta uppi kafbát undir yfirborðinu þarf allt að ganga sem skyldi og koma skip, bátar, þyrlur og flugvélar að verkefninu. Og þessa íþrótt kann NATO afar vel. Þetta sagði Stephen G. Mack, undiraðmíráll í bandaríska sjóhernum, í samtali við Morgunblaðið, um síðastliðna helgi.
Og ég myndi segja að NATO væri mjög sterkur leikmaður í þessari íþrótt. Leikurinn er mjög margþættur og því er afar mikilvægt að þjálfa vel og reglulega. leturbr. JB
Ef horft er um öxl þá höfum við með tímanum náð góðum tökum á kafbátahernaði og það sést á æfingum sem þessari......
Lofsvert er að geta brugðið fyrir komiskum, leikrænum tilburðum íþróttafréttamanns þegar talað er um að ná góðum árangri í "kafbátarhernaði"
Gott er til að vita að Natóskipin geti leikið sér og keppt innbyrðis í íþróttinni, "kafbátahernaður" og láti þar við sitja
Stjórnmál og samfélag | Breytt 8.5.2023 kl. 11:30 | Slóð | Facebook | Athugasemdir (0)