Verbúðin - Sjávarútvegsráðuneytið

„Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu. Úthlutun veiðiheimilda samkvæmt lögum þessum myndar ekki eignarrétt eða óafturkallanlegt forræði einstakra aðila yfir veiðiheimildum.“ 

Þannig hljóðar 1. grein fiskveiðistjórnunarlaganna. Eftir þessu skýra markmiði ber ráðherra sjávarútvegsmála að vinna.

Þessi lagagrein var einnig leiðarljós mitt sem ráðherra frá því um vorið 2009 til ársloka 2011.

Í ljósi umræðu síðustu daga og vikna finnst mér rétt að rekja með nokkrum orðum hvernig ég stóð að málum – og á hvaða forsendum ákvarðanir voru teknar á mínum tíma sem sjávarútvegsráðherra.

Þá er ekki úr vegi að greina frá samskiptum við forystu stórútgerðarinnar en framganga sumra þeirra hefur verið mjög í fréttum síðustu daga  

Semja um óbreytt fiskveiðistjórnunarkerfi

Bæði Vinstri græn og Samfylking höfðu lofað uppstokkun á fiskveiðistjórnunrkerfinu og á grunni þeirra stefnu vildi ég vinna.

Ögmundur Jónasson rekur í bók sinni "Rauði þráðurinn" hve okkur kom  á óvart þegar forystumenn ríkisstjórnarflokkanna, Vg og Samfylkingar  höfðu samið um við forystu  L Í Ú  að ekki yrði gerðar neinar grundvallar breytingar á fiskveiðikerfinu á næstu árum.

Heldur skyldi skipuð " sáttanefnd" allra hagsmunaaðila og stýrt utan ráðuneytisins. Vissum við hvað það þýddi: Ekkert gert. 

Ég hafði reyndar hafnað þessu ákvæði sem sjávarútvegsráðherra – taldi það algerlega ótækt og sama gerði Ögmundur Jónasson.

Það gekk líka þvert gegn einu af dýrustu loforðum ríkisstjórnarflokkanna fyrir kosningar að breyta fiskveiðistjórnarkerfinu í samræmi við loforð flokkanna.

  Eftir þessu varð þó að vinna. Nefndarstarfið dróst og dróst og niðurstaðan varð sú eftir meir en tvö ár að málið stóð á upphafspúnkti eins og vitað var.

Þrátt fyrir mjög bundnar hendur tókst mér sem ráðherra að knýja fram ýmsar mikilvægar breytingar, en var hótað málsókn nánast við hvert skref. 

Fjármálahrunið 2009

Það blés ekki byrlega í atvinnumálum landsmanna eftir fjármálahrunið 2009.

Neyðarlög höfðu verið sett til þess að endurskipuleggja fjármálakerfið og gjaldeyrishöft. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn spáði 15-20% atvinnuleysi.

Við þessar aðstæður verð ég ráðherra grunnatvinnuvega þjóðarinnar, sjávarútvegs og landbúnaðar.

Þorskaflinn hafði farið minnkandi árin á undan en var nú á hægri uppleið.

Makríll var þá nýtekinn að ganga á Íslandsmið og veiddist fyrst sem meðafli með síld hjá uppsjávarflotanum djúpt austur af landinu en fór allur í bræðslu.

Mér bar sem ráðherra þessara atvinnugreina að leita allra leiða til að auka innlendan virðisauka fiskveiðiauðlindarinnar, búa í haginn fyrir ný störf og auka útflutningstekjur.

 

  Þeir "stóru" áttu fiskinn í sjónum 

Það var mjög sérstakt að koma inn í sjávarútvegsráðuneytið á þessum tíma. „Dugnaðarforkarnir“ sem stýrðu LÍÚ töldu sig ekki aðeins eiga fiskinn syndandi í sjónum, heldur tröppurnar í ráðuneytinu, stólana við fundarborðið, pappírinn á borðunum  eins og áður.

Og "kerfið" allt leit svo á, stjórnsýslan, bankar, lögfræðistofur .....

Fékk hinn nýi ráðherra sjávarútvegsmála óspart að heyra það.

Strandveiðilögin í júní 2009

Lögin um strandveiðar, aukin línuívilnun, takmörkun á flutningi aflaheimilda milli ára og braski með tegundatilfærslu, svo og aukin veiðiskylda, áttu líka þátt í að skapa aukna atvinnu og betri umgengni við auðlindina.

Síldveiðar minni báta og aukning byggðakvóta var eitt af því sem gert var til atvinnusköpunar og byggðastyrkingar.

Strandveiðarnar opnuðu leið fyrir nýja aðila inn í greinina þótt í smáum stíl væri og gjörbreyttu ásýnd og lífi minni sjávarbyggða vítt og breitt um landið yfir sumartímann.

Vildi ég gera hlut strandveiðiflotans sem mestan.

Strandveiðilögin voru samþykkt á Alþingi í júní 2009 gegn öllum atkvæðum Sjálfstæðismanna og andstöðu en samt hjásetu Framsóknarmanna. M.a. sitja nú þrír ráðherrar Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn sem börðust hart gegn strandveiðunum á þessum tíma.

En saman höfðu þessir flokkar barist hart gegn setningu Strandveiðilaganna.

Stórútgerðirnar innan LÍÚ og talsmenn þeirra höfðu uppi stór orð gegn strandveiðunum og töluðu um þjófnað á fiski sem þær ættu. Samt lögðu þær ekki í að fara með strandveiðarnar fyrir dómstóla á því stigi.

Úthafsrækjan tekin úr kvóta 2010

Útgerðarmenn höfðu stundað að veðsetja veiðiheimildir í úthafsrækju án þess að veiða. Í stað þess söfnuðu þeir veiðiheimildum á einstaka báta sem sumir létu aldrei úr höfn. Síðan notuðu þeir veiðiheimildirnar í rækju til að skipta í aðrar fisktegundir.

Var langt frá því að veitt væri upp í leyfðan kvóta af rækju. Sumarið 2010 ákvað ég að taka rækjuna úr kvóta og gefa veiðar á henni frjálsar með sóknarstýringu.

Við það komu nýir aðilar inn sem veiddu rækjuna. Og ekki var hægt að veðsetja óveidda rækju

Útgerðarmenn kærðu þessa ráðstöfun en töpuðu málinu og var því vísað frá bæði í héraðsdómi og hæstarétti.

Máttu þeir að mínu mati þakka fyrir að vera ekki sjálfir kærðir vegna brota á fiskveiðistjórnunarlögum fyrir meðferð veiðiheimilda þvert á markmið fiskveiðistjórnunarlaganna.

 Skötuselslögin mars 2010

Skötuselurinn er flökkufiskur og kom fyrst upp að Suðurlandi og var kvótasettur þar áður en ég kom í ráðuneytið.

Síðan óx viðkoman, stofninn stækkaði mjög fyrir vestan og norðan land.

Skötuselurinn fyllti grásleppunetin og önnur veiðarfæri á grunnslóð við Breiðafjörð, Vestfirði og fyrir norðan land og yfirtók miðin í nánast öllum veiðarfærum. Ráðherrann á undan mér hafði kvótasett skötuselinn. 

Að óbreyttu fól það í sér að nokkrar útgerðir fyrir sunnan land „töldu“ sig eiga fleiri og fleiri tonn af óveiddum afla eftir því sem stofninn stækkaði og á allt öðrum miðum.

Og þegar skötuselurinn fyllti öll veiðarfæri á grunnslóð við Breiðafjörð, Vestfirði og fyrir norðan land var hann talinn fiskur í „eigu“ nokkurra útgerða fyrir sunnan land.

Við svo búið mátti ekki standa.

Ráðherra brást við með því að auka heildarmagn veiðiheimilda í skötusel og gaf auk þess litlu útgerðunum möguleika á að sækja tiltekið magn af veiðiheimildum í skötusel beint til ríkisins gegn ákveðnu gjaldi.

Þurftu þeir þá ekki að hlíta duttlungum eða afarkostum örfárra aðila við suðurströndina sem töldu sig eiga allan skötuselinn hvar sem hann synti við landið.

LÍÚ taldi þetta brot á lögum og svik við svokallaðan stöðugleikasamning sem þeir hefðu gert við forystumenn ríkisstjórnar Jóhönnu Sigurðardóttur við ríkisstjórnarmyndun 2009.

Var því haldið fram að ég hefði með bellibrögðum komið skötuselsmálinu í gegnum ríksstjórn í fjarveru Steingríms. Við Össur Skarphéðinsson glottum að því.

Það fór þó svo að útgerðarmenn sögðu sig frá stöðugleikasamningnum um tíma vegna þessara fáeinu tonna af skötusel og sigldu flotanum í land á útmánuðum 2010 í mótmælaskyni. Reyndar stóð sú hafnarlega aðeins yfir um stórhátíðardaga yfir páskana – en það er önnur saga.

Og eins og áður kærðu útgerðarmenn skötuselsmálið en töpuðu því bæði fyrir héraðsdómi og hæstarétti. Næsta ríkisstjórn afnám síðar skötuselsákvæðið að kröfu LÍÚ og félaga á þingi. 

Friðun innfjarða

Eitt rökstutt áhyggjuefni mitt sem ráðherra var að notkun ákveðinna veiðarfæra ylli skemmdum á mikilvægum uppeldisstöðvum fyrir fiskistofna. Af þeim sökum tók ég þá ákvörðun að loka ákveðnum svæðum í innfjörðum og við árósa fyrir dragnótarskarki. Naut ég dyggs stuðnings Guðjóns Arnars Kristjánssonar sem ég hafði ráðið í tiltekin störf í ráðuneytinu.

Útgerðarmenn sögðu að verið væri að taka af þeim veiðisvæði og kærðu þá ákvörðun. Þeir töpuðu því máli bæði fyrir héraðsdómi og hæstarétti.

Seinna komu svo til skjalanna ráðherrar sem bognuðu fyrir þessu valdi og afnámu reglugerðina um friðun innfjarða illu heilli.

Allur afli í land – reglugerð 2011-  aukin manneldisvinnsla

Annað sem mér – gömlum sveitamanni – brann fyrir brjósti var fullnýting aflans. Þegar ég varð ráðherra var staðan sú að nánast öllum afskurði og slógi var hent fyrir borð. Fiskafskurður var seldur úr landi óunninn, m.a. til Danmerkur í loðdýrafóður.

Erfitt var í fyrstu að fá útgerðirnar til þess að hirða fiskúrganginn og færa að landi.

Þeir töluðu um plássleysi í skipunum, dýrt væri að geyma hann og það myndi rýra kjör sjómanna. Svo ætti ráðherra ekki að vera að skipta sér af þessu.

Að lokum var sett reglugerð sem skyldaði fiskiskip til að koma með allan afla að landi. Var gefinn viss aðlögunartími fyrir skip sem með rökstuddum hætti gátu farið fram á slíkt. Var síðan sett verulegt fjármagn úr verkefnasjóði sjávarútvegsins til að koma á vinnslu úr slógi, lifur, hryggjum, hausum og öðrum afskurði í sjóvinnslunni. Jók það verðmæti og veitti fólki atvinnu.

Nú hafa orðið alger siðaskipti í sjávarútvegi hvað þetta varðar. Það sem áður var hent er jafnvel verðmætasti hluti aflans og engum siðuðum manni dettur lengur í hug að sulla slógi og fiskúrgangi í sjóinn. 

Gámaálag á óunninn fisk úr landi 2009

Talsverður hluti fiskaflans var fluttur óunninn úr landi og fékk aldrei að koma inn á innlenda fiskmarkaði, svokallaður „gámafiskur“.

Með heimild í lögum var sett sérstakt útflutningsálag á þennan fisk sem varð til þess að stærri hluti hans skilaði sér í íslenskar fiskvinnslur og skóp hér störf og virðisauka.

Þarna réðu þjóðarhagsmunir ferð:

Fleiri störf urðu til í fiskvinnslunni og aukið útflutningsverðmæti.

Vissulega voru sumar útgerðir ekki ánægðar með þessa afskiptasemi ráðherrans en aðrar, eins og fiskvinnslur án útgerða, stóðu þétt með mér. 

 Átökin um Makrílinn

Makríllinn er deilistofn sem syndir um ákveðin stór hafsvæði í leit að æti og til hrygningar. Hann var nýr stofn innan íslenskrar fiskveiðilögsögu og veiðar rétt hafnar þegar ég varð ráðherra 2009.

Viðvera makrílstofnsins fór þó mjög ört vaxandi í lögsögunni með stórum göngum inn á grunnmið hringinn í kringum landið.

Makríllinn hafði þá um skamman tíma verið veiddur í bræðslu og fyrst sem meðafli með síld á vegum örfárra stórra uppsjávarskipa.

Þessar ólympísku veiðar á makríl til bræðslu voru í sjálfu sér siðlausar og gátu aldrei gengið til lengdar.

Alls staðar erlendis er makríllinn verðmætur matfiskur.

Það varð líka að byggja þessar veiðar upp þannig að þær svöruðu kröfum um manneldisvinnslu og skiluðu sem mestum virðisauka í þjóðarbúið.

Árið 2010 þótti rétt að taka utan um skipulagningu og þróun þessara veiða, sem var reyndar ósamið um milli strandveiðiríkjanna eins og ennþá er.

Það varð síðan upphafið að mjög löngu og skrýtnu ferðalagi – sem hér frá greinir. 

ESB-umsóknin og makríllinn

Vinna við umsókn og inngöngu í ESB var á fullri ferð þessi ár og allir vissu um mína afstöðu í þeim málum. 

Við stóðum auk þess í harðvítugum deilum við ESB um rétt okkar til makrílveiðanna.

ESB afneitaði öllum rétti okkar í þeim efnum og lét afar dólgslega, hótaði ítrekað að stöðva aðildarviðræðurnar við ESB ef við hættum ekki makrílveiðunum.

Fætur forsætisráðherra og fleiri í ríkisstjórninni vildu bogna undan þeim hótunum ESB og gefa makrílinn eftir.

Það verður að segjast hér hreint út að hvorki þær útgerðir, sem síðar höfðuðu mál og kröfðust tuga milljarða í bætur vegna veiðiheimilda í makríl, né aðrir, hefðu fengið marga brönduna ef ESB-aðildarsinnar í ríkisstjórnarflokkunum hefðu fengið að ráða. Það er köld staðreynd.

ESB hélt því fram, alveg eins og stóru bræðsluútgerðirnar, að bandalagið ætti allan makríl sem synti meðfram Íslandsströndum. Hótanir ESB voru afar grófar og vöktu það mikinn ugg að fulltrúar LÍÚ komu á fund ráðherra og báðu hann að slaka á kröfunum í makríldeilunni ef það mætti friða ESB.

Þá hafði ESB hótað viðskiptastríði og löndunarbanni á íslenskan fisk sem það lét koma til framkvæmda á Færeyingum af sama tilefni. 

Vinnsluskylda á makríl og veiðiheimildum deilt á útgerðarflokka

Þegar ESB-löndin neituðu að hleypa okkur að samningaborði strandríkja í makríl áttum við ekki annarra kosta völ árið 2010 en ákveða einhliða það magn sem við töldum eðlilegt að Íslendingar veiddu úr stofninum, eða 130 þúsund tonn fyrir það ár.

Var það allnokkru meira en veitt hafði verið árið á undan. Jafngilti þetta tæpum 17% af uppgefinni heildarveiði á makríl. Þetta magn jókst síðan verulega næstu árin.

Hér var mikið í húfi:

Við urðum að mæta kröfunni um vinnslu á makríl til matar og hætta bræðsluveiðum.

Við urðum að ná þessum afla sem við höfðum gefið út til að halda þeim rétti gagnvart hinum strandríkjunum.

Og við urðum að gera eins mikil verðmæti úr aflanum og kostur var og skapa atvinnu og virðisauka í landinu.

Það varð því að snúa blaðinu alveg við í makrílveiðunum.

Stöðva varð veiðar á makríl eingöngu til bræðslu og taka upp nýtt kerfi, veiðar á makríl til manneldis. Þær veiðar þreföldaðu verðmæti aflans. Þetta voru í raun nýjar veiðar.

Vildu eignast óveiddan makríl

Makríllinn var líkt og skötuselur nýr vaxandi stofn við land. Líkt og með veiðar á skötusel töldu þær útgerðir sem fyrstar fóru að veiða makríl að þær væru að eignast fasta hlutdeild í heildarstofninum.

Það fæli í sér að aflaheimildir þeirra í tonnum talið myndu vaxa sjálfkrafa þegar hinn stóri alþjóðlegi makrílstofn fór að venja komur sínar í íslenska lögsögu.

 Makríllinn gekk í stórum torfum inn á grunnslóð, víkur og voga allt í kringum landið.

Það gat hvorki talist réttlátt né í anda fyrstu greinar fiskveiðistjórnunarlaganna, sem vitnað var í hér í upphafi, að afhenda nokkrum útsjávarútgerðum slík verðmæti á silfurfati er jafnframt vildu helst vinna þennan verðmæta stofn í bræðslu.

Við svo búið mátti ekki standa. Til þess að ná áðurgreindum markmiðum í makrílveiðunum var ákveðið að skipta veiðiheimildum í makríl á útgerðarflokka: Stóru uppsjávarskipin sem höfðu eingöngu veitt til bræðslu fengju áfram svipað magn og þau höfðu veitt árið á undan en auknum heildarafla var deilt út á frystitogara, ísfiskskip, smábáta og línubáta.

Jafnframt var sett ströng skylda um manneldisvinnslu á allan makríl, sem stórjók verðmæti aflans og skapaði fjölda mikilvægra starfa í fiskvinnslum vítt og breitt um landið. Tekið var skýrt fram að ákvörðunin næði bara til eins árs og  gæfi ekki sérstakan rétt í aflareynslu. 

"Fiskistofnar við Ísland eru sameign þjóðarinnar"

Það var metið svo á þeim tíma að ráðherra væri þetta heimilt, þar sem m.a. væri um nýjan stofn að ræða innan fiskveiðilögsögu Íslands, flökkustofn sem ósamið var um og gat þess vegna horfið úr lögsögunni næstu ár.

Og ráðherra bar að fara að markmiðsgreinum fiskveiðistjórnunarlaganna.

Þessi ráðstöfun veiðiheimilda í makríl skilaði 25-30 milljarða nýjum útflutningstekjum á ári, eða hátt á annað hundrað milljörðum á fjögurra ára tímabili. Samtímis sköpuðu reglurnar mikla atvinnu fyrir flotann, frystihús og vinnufúsar hendur í landi.

Þessi ráðstöfun skipti sköpum fyrir þjóðina sem var að vinna sig út úr efnahagsþrengingum fjármálahrunsins.

Helst vildi ég setja sérstök lög um makrílveiðarnar en um það náðist ekki samstaða enda loforð í stöðugleikasamningum við LÍÚ að það yrði ekki gert

Slík löggjöf um makríl hefði einnig sett aðlögunarferlið í ESB í algert uppnám. Sem og síðar varð.

Góð samvinna tókst við flestar útgerðirnar í landinu um þessar aðgerðir og atvinnugreinin sýndi mikinn kraft og sveigjanleika. Á tveimur árum tókst að breyta veiðum og vinnslu á makríl úr 100% bræðslu uppsjávarskipanna yfir í um 90% matfiskvinnslu alls flotans, sem margfaldaði verðmætin. 

Hæstiréttur í lið með stórútgerðinni

Mikið vill meira segir gamall málsháttur.

Þeim útgerðum sem höfðu veitt makríl hömlulítið í bræðslu, eða í „gúanó“ eins og það er kallað, djúpt undan Austurlandi þótti að sér vegið.

Þær töldu eins og Evrópusambandið að þær ættu allan makríl hvar sem hann synti meðfram ströndum landsins.

Þessar útgerðir fengu reyndar svipað magn í sinn hlut og þær höfðu veitt árið á undan og því ekki neitt frá þeim tekið.

En þær vildu fá fleiri tonn úr hinum vaxandi makrílstofni í sinn hlut.

Og þær kærðu ráðstöfun ráðherra til dómstóla.

 

Héraðsdómur hafnaði kröfum þessara útgerða og kvað upp þann vel rökstudda dóm að ráðherra hefði haft fulla heimild til þessara aðgerða varðandi makrílinn.

Útgerðirnar undu því illa og kærðu héraðsdóminn áfram til hæstaréttar.

Þá heyrðist sama þunga fótatakið og ég kannaðist við úr tröppum ráðuneytisins.

Nú voru tröppurnar stignar upp í Hæstarétt

Kallaður var sérstaklega  í dóminn fyrrverandi hæstaréttardómari, gamall ráðuneytisstjóri úr sjávarútvegsráðuneytinu og einn af aðalhöfundum kvótalaganna sem nú átti að fara að dæma eftir.

Þau lög voru þá eins og nú pólitískt mjög umdeild. Fyrrverandi aðstoðarmaður sjávarútvegsráðherra kunni gamla textan sinn.

Ekki ætla ég hér að segja að nærvera hins gamla refs  kvótalagaáranna hafi haft áhrif á dómsorðin.

En óneitanlega var það kyndugt að ríkislögmaður skyldi ekki víkja fyrrverandi ráðuneytisstjóra sjávarútvegsmála úr dómnum svo tengdur sem hann var fyrri pólitískri vinnu í málinu. 

Dæmt gegn markmiðsgrein fiskveiðistjórnunarlaga

Hæstiréttur sneri við dómi héraðsdóms og dæmdi þessum bræðsluútgerðum makrílkvótann sem úthlutað hafði verið á aðra bátaflokka og gerði ríkið auk þess skaðabótaskylt eins og kunnugt er.

Auk þess að fá meintan kvóta þeirra dæmdan til baka kröfðust þær nú rúmlega tíu milljarða í bætur.

Allar þessar útgerðir höfðu þó hagnast verulega á ákvörðunum ráðherra í auknum verðmætum aflans.

Og raunar höfðu þessar makrílgöngur inn í íslenska lögsögu komið upphaflega eins og happdrættisvinningur upp í hendurnar á þeim, án þess að miklar fjárfestingar hefðu komið á undan. Ráðherra hafði staðið fast í fætur gagnvart kröfum ESB og tryggt íslensku þjóðinni allri réttinn til makrílveiðanna.

Bótakröfur „kvótagreifanna“ kölluðu fram hörð viðbrögð þjóðarinnar.

Ríkislögmaður hafði áður reynt að fela kröfugerðina en varð að gefa hana upp samkvæmt upplýsingalögum.

Fjárkröfurnar eru nú til afgreiðslu.

Að mínu mati eru þessar bótakröfur og málshöfðun tiltekinna útgerða gjörsamlega siðlausar.

Þær hefðu  aldrei náð fram að ganga ef tekið hefði verið af alvöru til varna af löggjafanum og ráðuneytinu eins og ég hafði ætlað.

Það er mín skoðun að hæstiréttur hafi brugðist þjóðinni í þessu máli og gengið í lið með einstökum „kvótagreifum“ og dæmt gegn þeirri lagagrein sem honum bar fyrst og fremst að horfa til, það er:

„Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu.“

Þessi dómur sýnir fram á hversu andstæð lagatúlkun getur verið markmiðum laganna og hagsmunum þjóðarinnar.

Réttur þjóðarinnar

Það er staðföst skoðun mín að aðgerðir sjávarútvegsráðuneytisins á þessum örlagatímum – þar með talið varðandi makrílveiðar – hafi átt drjúgan þátt í því að leiða þjóðina út úr þrengingum fjármálahrunsins.

Samkvæmt opinberum tölum urðu til um 2.000 ný ársstörf beint í sjávarútvegi og fiskvinnslu á árunum 2009 til 2012 sem þýðir margfalt fleiri störf yfir sumartímann þegar verkefni skorti.

Auk þess varð til fjöldi afleiddra starfa við breytta tækni- og fagvinnu.

 

"Verbúð" sjávarútvegsins

Eins og alþjóð veit var mér að lokum vikið sem ráðherra úr "Verbúð"  sjávarútvegráðuneytisins.

Það gerðu félagar í mínum eigin flokki og ríkisstjórn, hvattir af kröfum  L.Í. Ú og Esb sinnum í ríksstjórnins .

 

Þarf engum að koma á óvart sem nú horfir á bakstungurnar í  sjónvarpsþáttunum  "Verbúðin" "Þorbjörgin verður áfram gul"

 

En þá lá á borðinu fullbúið frumvarp um framtíðarskipulag og tillögur gegn samþjöppun og krosseignatengslum í sjávarútvegi.  

 

Vissulega vildi ég gera miklu meir en hendur mínar voru mjög bundnar eins og hér hefur verið rakið.  

Þessar stiklur standa – óbrotgjarnar – um tíð mína sem sjávarútvegsráðherra og ég er mjög stoltur af.

 

Þarf djörfung og dug 

Mætti  horfa til þessarar baráttu í þágu almennings í þeim áskorunum sem þjóðin nú stendur frammi fyrir og ekki síst í sjávarútvegi.

Annars munu tröppurnar á alþingi og í ráðuneytum svigna áfram umdan skósólum þeirra sem telja sig eiga fiskinn syndandi sjónum 

 

Togveiðar og kolefnislosun úr sjávarbotni

Afar góð grein eftir Magnús Jónsson fyrrverandi veðurstofustjóra um áhrif togveiða á lifríki sjávar og kolefnisbindingu sjávarbotns. 

Í ráðherratíð minni var lokað fyrir togveiðum í nokkrumm innfjörðum, m.a. innst í Húnaflóa, Skagafirði, Skjálfandaflóa og víðar. Ætlun mín var að halda áfram í þeirri verndun.

Þar unnum við Guðjón Arnar Kristjánsson vel saman. en hann þekkti hvern lófastóran blett á landgrunninu eins og hendina á sér.

Sjávarútvegsráðherra Viðreisnar afnám þessar lokanir því miður og alþingi hafði ekki döngun í sér að fylgja eftir þessari brýnu friðun.

Á alþingi tala margir hátt, út og suður um kolefnisbindingu og hamfarahlýnun á heimsvísu en ættu kannski að byrja í garðinum heima hjá sér eins og hafsbotninum og lífssvifinu á landgrunninu kringum Ísland

Togveiðar og kolefnislosun

 „Í alþjóðleg­um rann­sókn­um á veiðum með trolli og botn­dregn­um veiðarfær­um er talið að ár­legt brott­kast sé ekki minna en 5 millj­ón­ir tonna á heimsvísu.“

Magnús Jóns­son

Í mars á síðasta ári birt­ist grein í vís­inda­rit­inu NATURE um sam­spil tog­veiða og los­un­ar á kolt­ví­sýr­ingi úr hafs­botn­in­um. Lengi hef­ur verið rætt um hátt sót­spor tog­veiða en þá er ávallt átt við los­un á kolt­ví­sýr­ingi vegna mik­ill­ar olíu­brennslu sem á sér stað við tog­veiðar. En í fyrr­nefndri grein var önn­ur hlið á sót­spori tog­veiða skoðuð í um­fangs­mik­illi rann­sókn sem unn­in var af 26 vís­inda­mönn­um víðsveg­ar að úr heim­in­um. 

Los­un á við flugið

Hafa verður í huga að hafs­botn­inn er stærsta kol­efn­is­forðabúr heims­ins. Með því að róta upp efsta lagi hans er verið að leysa úr læðingi mörg þúsund ára gam­alt kol­efni og auka þannig kolt­ví­sýr­ing í haf­inu. Sam­kvæmt niður­stöðum fyrr­nefndr­ar rann­sókn­ar er þarna um að ræða los­un á kolt­ví­sýr­ingi sem er álíka mik­il og frá allri flug­um­ferð heims­ins eða um 2% af heild­ar­los­un mann­kyns­ins. Íslend­ing­ar eru meðal tíu fremstu fisk­veiðiþjóða heims­ins og hér eru veiðar stundaðar með stór­virk­ari botn­dregn­um veiðarfær­um en víðast ann­ars staðar. Þar er um að ræða veiðar með fiskitrolli, drag­nót, humartrolli og rækjutrolli svo helstu troll­teg­und­ir séu nefnd­ar. Þótt Kín­verj­ar, Rúss­ar, Spán­verj­ar og fleiri þjóðir séu þarna fremst­ar í flokki í heim­in­um erum við áreiðan­lega stór­tæk­ari á þessu sviði en flest­ar þjóðir sem stunda tog­veiðar sé mið tekið af fólks­fjölda. 

Súrn­un, sót­spor og sködduð búsvæði

Sam­kvæmt fyrr­nefndri rann­sókn hef­ur þessi kol­efn­is­los­un með tog­veiðum margs kon­ar áhrif. Auk þeirr­ar viðbót­ar á heild­ar­los­un kolt­ví­sýr­ings með til­heyr­andi áhrif­um á lofts­lag jarðar valda þess­ar veiðar auk­inni súrn­un hafs­ins og rösk­un eða eyðilegg­ingu ým­issa búsvæða í líf­ríki botns­ins og hafs­ins. Þannig er talið, að líf­massi og afrakst­urs­geta þeirra fiski­miða sem þess­ar veiðar eru stundaðar á, hafi þegar minnkað veru­lega þótt of­veiði sé þar einnig um að kenna. Fyr­ir ligg­ur að tog­veiðar með botntrolli, einkum á humri og rækju, krefjast meiri ol­íu­eyðslu en aðrar veiðar og hafa því eitt mesta sót­spor í fram­leiðslu mat­væla í heim­in­um. Áætlað er að við veiðar á hverju tonni fiskj­ar sem veitt er með trolli losni að jafnaði rúm­lega 50 tonn af CO 2 . Er það um þris­var sinn­um meira en er að meðaltali í veiðum með öðrum veiðarfær­um skv. alþjóðleg­um út­reikn­ing­um.

 Brott­kast og sóun

Sam­kvæmt op­in­ber­um töl­um eru tæp­lega 20 millj­ón­ir tonna fiskj­ar veidd­ar með trolli eða öðrum botn­dregn­um veiðarfær­um í heim­in­um. Inni í þess­ari tölu eru ekki veiðar með flottrolli sem af mörg­um hér á landi er talið vera skaðræðisveiðarfæri vegna mik­ils meðafla af ýms­um toga, m.a. grá­sleppu­ungviði. Í alþjóðleg­um rann­sókn­um á veiðum með trolli og botn­dregn­um veiðarfær­um er talið að ár­legt brott­kast sé ekki minna en 5 millj­ón­ir tonna á heimsvísu. Þannig stuðla veiðar með þess­um veiðarfær­um að veiðum á mikl­um meðafla og mun meiri sóun á verðmæt­um en aðrar veiðiaðferðir. 

Loka­orð

Ljóst er að veiðar með botn­dregn­um veiðarfær­um eiga í vax­andi mæli und­ir högg að sækja víða í heim­in­um. Það er því um­hugs­un­ar­efni fyr­ir okk­ur á Íslandi að þátt­ur tog­veiða hér við land hef­ur farið sí­vax­andi á síðustu ára­tug­um. Ljóst er að hvorki fræðasam­fé­lagið, um­hverf­is­sam­tök né ís­lensk stjórn­völd hafa gefið þessu þann gaum sem vert væri. Og enn merki­legra er að stöðugt er verið að heim­ila aukn­ar veiðar með stór­virkri drag­nót í land­helgi Íslands og það upp í fjör­ur og inn í fjarðar­botna sem áður hafa verið friðuð svæði. En það er önn­ur kol­efn­is­saga.

Eftir Magnús Jónsson

Mbl. Laugardagur, 29. janúar 2022 

Höf­und­ur er veður­fræðing­ur. (Endurbirt með leyfi höfundar)

Að beita börnum í veirustríði

Sú aðferð að setja börn í framlínu stríðs er þekkt í gegnum aldirnar.

Það virðist nú hafa orðið ofan á hjá stjórnvöldum í baráttunni við Covið veiruna.

Börn og kennarar settir í skotlínu 

" Þorgerður Laufey Diðriksdóttir, formaður Félags grunnskólakennara, segir í samtali við  RÚV  " að það renni tvær tvær grímur á kennarastéttina við ákvörðun stjórnvalda um að fella niður sóttkví grunnskólabarna. Nú sé verið að hleypa veirunni lausri í skólum þar sem flest smitin hafi greinst að undanförnu. Þar með sé stór hópur settur í áhættu.

"„Það er verið að setja stóran hóp í áhættu, ekki bara starfsfólk skóla heldur líka börn,“ segir Þorgerður Laufey. Hún segir að það væri áhugavert að sjá hvernig smit hafa dreifst milli starfsstétta, undanfarið hafi verið mikið um smit meðal kennara og annars starfsfólks skóla."   

En nýjar reglur um sóttvarnir ganga í gegn á miðnætti þar sem veirunni er sleppt lausri í skólum og leikskólum landsins . 

Börn sem eru í mikilli nánd við smit í skólanum eða annarsstaðar  utan heimilis þurfa ekki að fara í sóttkví eða sérstaka sýnatöku.

Ljóst er að smitin munu nú breiðast hraðast þar út sem börn eru í skipulögðum hópum. Segja má að varnir í skólum  seu lagðar af einum vettvangi án nokkurs fyrirvara eða samtráðs við starfsfólk skólanna eða foreldra.

Kennarar og annað starfsfólk leikskóla og grunnskóla er þar með einnig stillt í skotlínuna.

Bólusetning barna hófst 10 janúar og er hvergi nærri lokið í landinu og með tveinm sprautum.

Menn geta deilt um réttmæti þess að bólusetja börn en úr því sú ákvörðun var tekin finnst mér hefði átt að ljúka því verki áður en veirunni væri sleppt lausri og sigað á börnin landinu.

Kennarar og leikskóla starfsfólk á enga möguleika að vinna verk sín heima eins og mörg þau hafa sem hæst láta um afléttingu sóttvarna. 

Vissulega er hér vandi að sigla, en í gegnum allan faraldurinn hefur verið keppst við að halda leikskólum og grunnskólum opnum. 

Fólk þar hefur  sýnt ótrúlega þrautsegju og útsjónarsemi í sóttvörnum. Nú er þeim í einum vetvangi gefið langt nef. 

 

 

Nokkur börn þáðu sinn annan skammt í dag

Norðurslóðasetur á Akureyri

Auðvitað á "Norðurslóðasetur" að vera á Akureyri þar sem víðtæk starfsemi á því sviði hefur verið byggð upp á undanförnum árum.

 

Fréttir þess efnis að nú ætli ríkisstjórnin að byggja "Norðurslóðasetrið" upp í Reykjavík ganga þvert á markaða stefnu að byggja Akureyri upp sem þungamiðju  Íslands á sviði Norðurslóða:

"Fjöl­marg­ar stofn­an­ir, vinnu­hóp­ar og sam­tök á sviði norður­slóðamála á Ak­ur­eyri eru virk­ir þátt­tak­end­ur í inn­lendu og alþjóðlegu sam­starfi. Stofn­un Vil­hjálms Stef­áns­son­ar hef­ur unnið mik­il­vægt starf í ára­tugi sem lýt­ur að sjálf­bærri þróun á norður­slóðum.

Há­skól­inn á Ak­ur­eyri er einn af stofn­end­um Há­skóla norður­slóða og hef­ur sinnt mála­flokkn­um, m.a. með náms­fram­boði í yfir tvo ára­tugi, þ.m.t. meist­ara­námi í heim­skauta­rétti.

Norður­slóðanet Íslands hef­ur unnið náið með for­mennsku­teymi Íslands í norður­skauts­ráðinu og leiðir for­mennsku­verk­efni um jafn­rétt­is­mál á norður­slóðum und­ir vinnu­hóp ráðsins um sjálf­bæra þróun, jafn­framt því að leiða sér­fræðihóp um sam­fé­lags-, efna­hags- og menn­ing­ar­mál.

Enn frem­ur hef­ur norður­slóðanetið stuðlað að sam­starfi á milli aðila norður­slóðanets­ins og annarra sér­fræðinga í heims­hlut­an­um.

Heim­skauta­rétt­ar­stofn­un á Ak­ur­eyri stend­ur fyr­ir málþing­um um all­an heim um heim­skauta­rétt og gef­ur ár­lega út Pol­ar Law Ye­ar­book.

Vinnu­hóp­ar norður­skauts­ráðsins, þ.e. vinnu­hóp­ur um líf­rík­is­vernd (CAFF) og vernd­un hafsvæða (PAME), eru með starfs­stöðvar sín­ar á Ak­ur­eyri. Þá hef­ur alþjóðlega norður­skauts­vís­inda­nefnd­in (IASC) verið með skrif­stofu á Ak­ur­eyri síðan 2016." ..

"Sveit­ar­fé­lagið Ak­ur­eyri hef­ur lengi tekið þátt í alþjóðlegu sam­starfi á norður­slóðum, t.a.m. með þátt­töku í Nort­hern For­um og Youth Eco For­um, og nú ný­lega gegnt lyk­il­hlut­verki í stofn­un alþjóðlegs sam­ráðsvett­vangs bæj­ar- og borg­ar­stjóra á norður­slóðum"....

Tvær rann­sókna­stöðvar hafa verið í upp­bygg­ingu á Norðaust­ur­landi, China-Ice­land Arctic Observatory (CIAO) á Kár­hóli í Reykja­dal og Rif Rann­sókna­stöð á Raufar­höfn, sem er mjög ákjós­an­leg­ur vett­vang­ur til að fylgj­ast með breyt­ing­um á vist­kerfi norður­slóða á Íslandi.

Sam­starf um Græn­lands­flug, heil­brigðisþjón­ustu við íbúa á aust­ur­strönd Græn­lands og ým­iss kon­ar at­vinnu­rekst­ur tengd­an Græn­landi hef­ur einnig litað stöðu Ak­ur­eyr­ar. /Staða Akureyrar og norðurslóðasetur í Reykjavík - Vinstri græn Ari Trausti Guðmundsson 24.04. 2021)

Verður starfsemi Norðurslóða á Akureyri lögð niður?

Öll gerum við okkur grein fyrir að opinbert "Norðurslóðasetur" verður ekki byggt upp á tveim stöðum á landinu.

Verði af þessum áformum ríkisstjórnarinnar að byggja "Norðurslóðasetur " upp í Reykjavík þýðir það um leið að sú starfsemi sem nú þegar er á Akureyri á þessum vettvangi verður lögð niður eða svæfð.

 

Ólafur Ragnar Grímsson hefur lyft grettistaki og unnið brautryðjenda starf í málefnum Norðurslóða og verðugt að tengja  Norðurslóðasetur nafni hans.

"Hringborð" Norðurslóða er jú afrek sem getur starfað sjálfstætt áfram.

Ólafur Ragnar hefur áður undirritað samstarf á Akureyri um uppbyggingu "Norðurslóðaseturs" þar.

 

Ríkisstjórnin standi með Norðurslóðasetri á Akureyri

Hvers eiga Norðlendingar að gjalda með því að taka af þeim "Norðurslóðasetrið" .

Mér finnst að ríkisstjórnin eigi að standa með uppbyggingu Norðurslóðaseturs á Akureyri eins og að hefur verið stefnt

Lækkum orkuverð til almennings í gróðanum

"Hagnaður Lands­virkj­un­ar á fyrstu níu mánuðum árs­ins nam 103 millj­ón­um banda­ríkja­dala eða rúm­um 13 milj­örðum króna, en var 61 millj­óni dala á sama tíma í fyrra, eða átta millj­arðar króna." 

"Landsvirkjun hagnast um 13 milljarða króna"

Þetta kom fram í fréttum frá forstjóra Landsvirkjunar í dag.

Methagnaður Landsvirkjunar og samt er heildsöluverð til almenningsveitna hækkað! 

Það er mjög gott að rekstur Landsvirkjunar gangi vel.

Þess vegna er það þeim mun óskiljanlegra að Landsvirkjun stór hækki heildsöluverð til almenningsveitna á sama tíma.

Sú hækkun mun svo ganga áfram í veldisvexti til almennings og smæri atvinnufyrirtækja í landinu. 

Gróðinn gangi til almennings með lægra orkuverði

 Nú, þegar skorað er á alla aðila í atvinnulífi og þjónustu að halda aftur af verðhækkunum og styrkja grunn atvinnulífsins.

Þá er kjörið tækifæri og skylda Landsvirkjunar  að lækka heildsöluverð á raforku  til alnmenningsveitna

Raforka til stóriðju lýtur öðrum lögmálum um verð og er bundin m.a. álverði sem hefur stórhækkað. 

" Upplifðu orkuna í okkur" Orku þjóðarinnar

Landsvirkjun er í eigu þjóðarinnar og fjármálaráðherra fer með hlutabréfið. Það er í raun fáránlegt að Landsvirkjun hækki heildsöluverð til almenningsveitna og moki samtímis inn arði og kyndi þar með verðbólguna.   

 

Landsvirkjun hagnast um 13 milljarða króna

Verðbólgan og Landsvirkjun

Skamm­tíma­verð Lands­virkj­un­ar á raf­orku á heild­sölu­markaði hef­ur verið stór hækkað. 8 til 15% (Verð hjá Landsvirkjun hækkar  Mbl. 8.11. 21)

 Hækkuninni er ætlað að "stuðla að jafn­vægi á milli fram­boðs og eft­ir­spurn­ar eft­ir raf­magni"  segir í yfirlýsingu Landsvirkjunar: 

. "sam­spil markaðslög­mál­anna sem út­skýri þessa hækk­un".

Eru áform um sölu Landsvirkjunar komin á fullt?

Í rauninni skilja fáir þessa röksemdafærslu forstjórans fyrir  hækkun Landsvirkjunar.

Að vísa til einhæfra markaðslögmála fyrir órökstudri stórhækkun almannaþjónustu vísar leiðina til einkvæðingar og sölu fyrirtækisins.

  Landsvirkjun er 100% í eigu þjóðarinnar og heyrir beint undir fjármálaráðherra sem skipar henni stjórn.

Landsvirkjun er eitt mikilvægasta þjónustu fyrirtæki landsmanna. 

 Rafmagnsverð til notenda ræður  miklu um samkeppnishæfni búsetu og atvinnurekstrar á Íslandi.

Hækkun á raforkuverði þrýstir upp verðbólgu og skerðir kjör almennings 

Tekjur Landsvirkjunar hækka um  tugi milljarða 

Fyrr á árinu var greint frá:  "Hækkun á álverði skilar Landsvirkjun milljörðum króna " (14.09.2021 - 18:26 Efnahagsmál · Innlent · Orkumál)

 "Forstjóri Landsvirkjunar segir að mikil hækkun á álverði skili Landsvirkjun milljörðum króna í auknar tekjur. 40 % hækkun á skömmum tíma ...

 

Ekki liggur fyrir hversu mikil tekjuaukningin verður hjá Landsvirkjun. . „Við höfum ekki lagt mat á það en þetta er sambland af magni og verði en það er verið að tala þar um milljarða tekjuaukningu,“ segir hann.

Landsvirkjun greiðir sex milljarða króna arð til ríkisins

Landsvirkjun mun greiða 6,34 milljarða króna arðgreiðslu til íslenska ríkisins fyrir árið 2020.

Eigendur ( les fjármálaráðherra) samþykktu tillögu stjórnar þess efnis á aðalfundi Landsvirkjunar sem haldinn var í vor. Arðurinn er ákvarðaður í Bandaríkjadölum og nemur hann 50 milljónum dala í ár.

Landsvirkjun ætti frekar að lækka verð til almenningsveitna

Nú þegar hvatt er til þess að við öll leggjumst á eitt að halda niðri verðbólgu, styrkja samkeppnisstöðu atvinnulífs og tryggja kjör almennings.

Þá hlýtur maður að spyrja hvers vegna er Landsvirkjun leyft að stór hækka grunn verð raforku sem fyrst og fremst tekur til almenningsveitna og það með samþykki ráðherra.

 Góð staða Landsvirkjunar og ákall samfélagsins er að  lækka verð á raforku til almenningsveitna og standa með fólkinu í landinu.

Verð hjá Landsvirkjun hækkar

Landspítalinn og framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs

Hvað hefur breyst á Landspítalanum sl. 12 ár ? 

Jú, sjúkrarúmum hefur fækkað úr 900 í 640 og gjörgæslurýmum úr 18 í 14, en íbúafjöldinn margfaldast á sama tíma. 

 Framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs og fyrrum aðstoðarmaður fjármálaráðherra um árabil spurði í Silfrinu  með hvössum tón. Borin voru saman viðbrögð við svínaflensu 2009 og Covið nú 2021, Morgunblaðið greinir frá: 

Aðstoðarmaður fjármálaráðherra í áratug spyr 

" Í Silfr­inu á sunnu­dag sagðist Svan­hild­ur Hólm vilja vita hvað hefði breyst á þess­um tólf árum sem gerði það að verk­um að á þeim tíma hafi eng­inn talað um að fara í nein­ar sér­stak­ar aðgerðir til að vernda spít­al­ann vegna þess að hann gæti ekki þolað það álag sem fylgdi far­aldr­in­um". 

„En núna í hvert sinn sem að smit­um fjölg­ar ör­lítið, við erum ekki að tala um að inn­lögn­um er að fjölga stór­kost­lega, þá fer allt í baklás og farið að benda á að hér verði komið á ein­hverju neyðarstigi,“ sagði Svan­hild­ur. 

Spurningin er athyglisverð því að hér spyr aðstoðarmaður núverandi fjármálaráðherra Sjálfstæðisflokksins  um langt árabil og þar áður framkvæmdastjóri þingflokksins. 

 Landspítalinn svarar fyrrum aðstoðarmanni fjármálaráðherrans

"Ríf­lega 900 rúm voru á Land­spít­ala árið 2009 eða 285 rúm á hverja 100.000 íbúa og 18 gjör­gæslu­rými. Í dag eru rúm­in 640 tals­ins eða 175 á hverja 100.000 íbúa og gjör­gæslu­rým­in 14. Hef­ur rúm­pláss­um þannig fækkað um nær helm­ing hlut­falls­lega.

 Eft­ir­far­andi er út­list­un spít­al­ans:

1. COVID-19 hef­ur staðið í 20 mánuði en far­ald­ur svínaflens­unn­ar var viðfangs­efni á Land­spít­ala í 75 daga.
2. Svínaflensa er in­flú­ensa sem er vel þekkt­ur sjúk­dóm­ur en COVID-19 er nýr og áður óþekkt­ur sjúk­dóm­ur.
3. Bólu­setn­ing við svínaflensu hófst strax með góðum ár­angri en bólu­setn­ing­ar við COVID-19 hóf­ust tæpu ári eft­ir að far­ald­ur­inn hófst og ár­ang­ur­inn er ekki jafn góður af þeim bólu­setn­ing­um.
4. Við svínaflensu var unnt að nota veiru­lyfið Tamiflu sem dró úr veik­ind­um og kom jafn­vel í veg fyr­ir þau. Slík lyf eru ekki fá­an­leg við COVID-19.
5. Í svínaflensu­far­aldr­in­um lögðust um 130 sjúk­ling­ar inn á spít­al­ann og þurftu 21 gjör­gæslumeðferð. Það sem af er COVID-19 far­aldri hafa 492 sjúk­ling­ar lagst inn á Land­spít­ala og 87 þeirra þurft gjör­gæslumeðferð, sum­ir oft­ar en einu sinni.
6. Áhrif svínaflens­unn­ar á sam­fé­lagið voru mun minna en COVID-19, þar sem ekki þurfti að beita rakn­ingu, ein­angr­un og sótt­kví. Þessi staðreynd hef­ur um­tals­verð áhrif á starf­semi Land­spít­ala nú.
7. Árið 2009 voru ríf­lega 900 rúm á Land­spít­ala (285/​100.000 íbúa)og 18 gjör­gæslu­rými. Þau eru nú rúm 640 (175/​100.000 íbúa)og gjör­gæslu­rým­in 14.
8. Ekki er rétt munað að ekki hafi þurft að fara í sér­stak­ar ráðstaf­an­ir á Land­spít­ala vegna svínaflens­unn­ar. Starf­semi spít­al­ans tók þeim breyt­ing­um þá sem nauðsyn­legt var í far­sótt eins og nú en þær stóðu aðeins yfir í fá­ein­ar vik­ur, sem kann að skýra að ein­hverj­ir muni ekki þá al­var­legu stöðu sem uppi var á þeim tíma".

    Hlaupið hraðar

"Við krefjumst meiri framleiðni" voru skilaboð fjármálaráðherrans til hjúkrunarfólks sem var að sligast undan álaginu og yfirfullri bráðamóttöku.

Hungrið í aukna einkavæðingu heilbrigðisþjónustunnar liggur undir í spurningu framkvæmdastjóra Viðskiptaráðs.

Þjóðin vill hinsvegar sterkt opinbert heilbrigðiskerfi. 

 

Hlutfall rúma á íbúa næstum helmingast á tólf árum

Að kasta steinum úr glerhúsi

Það er með endemum þegar kjörnir stjórnmálamenn í forystu þjóðarinnar vaða fram með ótrúlegu orðbragði gagnvart Sóttvarnalækni og heilbrigðisyfirvöldum:

"Segja nóg komið af hræðslu­á­róðri Þór­ólfs og vilja af­létta öllu strax"

Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 14. október 2021 14:52

Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra og Hildur Björnsdóttir borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins krefjast afléttinga strax.VÍSIR

Hildur Björnsdóttir borgarfulltrúi og Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir dómsmálaráðherra segja sóttvarnalækni ekki geta frestað afléttingu samkomutakmarkana og vísað til inflúensu og RS-vírus. Sjálfstæðiskonurnar krefjast þess að öllu verði aflétt strax".

Undir þetta taka svo fjármálaráðherrann og samgöngu og sveitarstjórnar ráðherra, formenn flokka sinna í ríkisstjórn.

Það er nokkur hótfyndni gagnvart alvarleika Covið faraldursins að sumir viðkomandi leiðtogar tipluðu á barmi sóttvarnarreglna og þurfti fjallabaksleið til þess að bjarga þeim í horn frá réttvísinni vegna þeirra.

Þau bera ábyrgð á vanda og fjársvelti heilbrigðisþjónustunnar

Vert er að merkja að þetta eru sömu stjórnmálamenn sem hafa setið í ríkisstjórn undanfarin ár  og bera ábyrgð á fjársvelti og vanda Landspítalans og heilbrigðisþjónustunnar.  En þar eru flöskuhálsarnir einmitt í að létta á sóttvörnum. 

Rétt er að minnast þess, að þegar látið var undan óbilgjörnum kröfum þessara sömu stjórnmálamanna fyrr í faraldrinum  skall á ný holskefla smita og veikinda með tilheyrandi röskun og fórnum.

Stöndum með sóttvarnarlækni   

"Þórólfur Guðnason sóttvarnalæknir sagði í viðtali við Ríkisútvarpið í gær að hugsanlegt væri að inflúensa og RS-veira settu strik í reikninginn hvað varðaði afléttingar á sóttvarnatakmörkunum. Áfram ætti að aflétta smám saman en draga þyrfti lærdóm af bakslaginu síðasta sumar þegar öllum takmörkunum var aflétt".

Við getum hvert og eitt haft ólíkar persónulegar skoðanir í þessum efnum  og látið þær uppi

En viti okkar og þekkingu eru skorður settar hvað það varðar. 

Svo hefur einnig reynst hvað varðar vit og þekkingu  sumra þeirra stjórnmálamanna sem nú taka stórt upp í sig gagnvart sóttvarnalækni og ráðast opinberlega á tillögur hans og sýn.

Ráð og mat Sóttvarnarlæknis hafa reynst okkur farsæl og  alvarlegt, jafnvel hættuástand skapast þegar frá þeim var brugðið. 

 

 

Styrmir Gunnarsson - minning

"Alþingi verður að draga umsóknina frá 2009 að Evrópusambandinu til baka. Yfirlýsingar einstakra ráðherra eða ríkisstjórnar án samþykkis Alþingis eru marklausar.

Slíkt getur aðeins þýtt að einstakir hlutar ESB-ferlisins verða settir á bið eða fá önnur andlit.

Þriðji Orkupakki ESB sem samþykktur var á Alþingi sl. vetur er dæmi um þennan pólitíska tvískinnung stjórnmálamanna sem skortir hugsjónir.

Við verðum að halda baráttunni áfram til verndar fullveldinu"

Á þessa lund voru ein síðustu orðin sem fóru milli okkar Styrmis sl. vor á fundi hjá Heimsýn.

Ég kynntist Styrmi vel þegar ég tók sæti 2013 í stjórn Heimsýnar baráttusamtaka gegn inngöngu Íslands í ESB.

En ég var þar formaður í nokkur ár.

Þetta voru miklir baráttu tímar.

Alþingi samþykkti naumlega vorið 2009 að senda inn umsókn um inngöngu Í ESB. Ég var umsókninni afar andvígur 

Inngöngubeiðnin var undirrituð af þáverandi forsætisráðherra og utanríkisráðherra án fyrivara af Íslands hálfu. Í umsókninni fólst skuldbinding um að hlíta öllum reglum og kröfum ESB í því ferli.
Barátta okkar í Heimssýn snerist um að stöðva umsóknarferlið og draga umsóknina formlega til baka með samþykkt Alþingis.

Við  Styrmir og fleiri í Heimsýn bundum miklar vonir við að ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks sem var mynduð 2013 undir forystu Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonsr og Bjarna Benediktssonar stæði við gefin fyrirheit: "Að Alþingi samþykkti að afturkalla umsóknina frá 2009 að ESB".

Því miður gugnaði ríkisstjórn þessara flokka á að fylgja eftir þessum loforðum sínum. En settu umsóknina aðeins í bið.

Og þó við Styrmir deildum ekki skoðunum í einstökum grundvallarmálum  stjórnmálanna dáðist ég að stefnufestu hans og víðtækri þekkingu á fjölbreyttum sviðum þjóðlífsins innanlands sem utan. 
Við Styrmir störfuðum allnáið saman á þessum Heimsýnarárum. Og við áttum fundi með forseta Íslands, ráðherrum í ríkisstjórn og innlendum sem erlendum stjórnmálaleiðtogum í baráttunni fyrir fullveldi þjóðarinnar; Að Ísland gæti tekið þátt í samstarfi þjóða á aþjóðavettvangi sem fullvalda ríki á jafnréttis grunni en ekki sem hluti borgríkis ESB.

Það var gott að sitja á milli þeirra félaganna Ragnars Arnalds og Styrmis Gunnarssonar á Heimsýnarfundum:

"Sjálfstæðið er sívirk auðlind"  var boðorð Ragnars. Þar var samstaðan þétt.

Baráttuhugur og djörf sýn Styrmis Gunnarssonar fylgir okkur sem leiðarljós til sigurs í þeirri eilífu vegferð sem sjálfstæðisbarátta lítillar þjóðar er. 

Grein Styrmis í Morgunblaðinu í dag "Menning og pólitík" segir margt um sýn Styrmis á samhengi hlutanna. 

Pólitik án siðmenningar er "ógeðsleg" eins og hann sjálfur komst að orði. 

Með Styrmi Gunnarssyni er fallinn einn áhrifamesti einstaklingur íslenskrar stjórnmála og stjórnmálumræðu síðustu áratuga.

Með þökk fyrir samferðina

Blessuð sé minning Styrmis Gunnarssonar 

Fjölskyldu Styrmis sendi ég innilegar samúðarkveðjur
.

Sláum skjaldborg um sóttvarnir

Nú þarf að standa við bakið á sóttvarnarlækni og tillögum hans.

Framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins hefur farið mjög hörðum orðum um sóttvarnaraðgerðirnar hér á landi. Heilbrigðisþjónustan og megin þorri almennings er á annarri skoðun og vill verja sig og sína.

Í hvers umboði tala "Samtök atvinnulífsins" í sóttvörnum.

Samtökin hafa sent frá sér  harðorða yfirlýsingu vegna þessa þar sem aðgerðir sóttvarnarlæknis eru fordæmdar. Lýst er andstöðu við tillögur hans um verndun lífs og heilsu landsmanna í erfiðum faraldri.

Nú er rétt að hafa í huga að heitið "Samtök atvinnulífsins" hefur við fyrstu sýn mun víðari skírskotun en raunin er. 

Allt hið opinbera starf eins og leikskólar, grunnskólar, háskólar, öll  heilbrigðisþjónusta, íþróttafélög stór hluti menningar- og listageirans, eldri borgarar, launþegahreyfingarnar  osfrv. eru hluti af innlendu atvinnulífi en eru ekki í þessum samtökum. Samt er látið svo í fréttamiðlum að þarna sé allt "atvinnulíf" landsmanna samankomið.

Svo er þó ekki og er mér nær að halda að hér tali fámennur harður hagsmunahópur  sem  umboðslaus beitir fyrir sig stóru nafni. Er mér til efs að þessi ályktun "Samtaka atvinnulífsins" hafi verið borin undir alla stjórn samtakanna eða félagsmenn  .

Tillögur sóttvarnalæknis 

Minnisblað eða tillögur sóttvarnarlæknis um aðgerðir næstu vikna miða að því að vernda líf og heilsu landsmanna og velferð íslensks samfélags í víðum skilningi á óvissu tímum.

 Vissulega eru skiptar skoðanir um viðbrögð við þessum heimsafaraldri hér á landi.  Aðstæður breytast líka mjög hratt. 

Fyrir um ári síðan vissu fáir um tilvist svokallaðs "Delta" afbrigðis veirunnar. Enginn veit hvort nýtt hættulegt afbrigði geti skyndilega brotist út eða borist til landsins. 

Stöðvum veiruna á landamærum

 Fyrir mikinn þrýsting einstakra innan "Samtaka Atvinnulífsins og "háværra" aðila innan ferðaþjónustunnar voru landamærin svo til galopnuð í sumar fyrir innflæði veirunnar 

Það  er augljóst að mikil mistök voru þá gerð. Enda "flæddi veiran inn í landið" eins og Kári Stefánsson orðaði það.   Enginn hefur beðist afsökunar á því. Ekki einu sinni " Samtök atvinnulífsins"

Hlustum á ráð "þríeykisins" 

Tillögur Sóttvarnalæknis um hertar aðgerðir á landamærum og takmörkun innanlands. Þær miða að því að stöðva eftir megni flæði smita ínn í landið og halda smitum í lágmarki innan lands. Og leyfa þar með heilbrigðisþjónustu, skólum, menningarlífi, fjölskyldum, vinnustöðum og öllum almenninga að halda sem eðlilegustum samskiptumm innan sinna hópa. Styrkja þarf heilbrigðiskerfið til að takast á við stóraukna þörf.

Breyta þurfi reglum svo skólastarf lamist ekki ítrekað