Um makrílveiðar og Hæstaréttardóm

Makríllinn var nýr stofn innan íslenskrar fiskveiðilögsögu og veiðar rétt hafnar þegar ég varð ráðherra. Magn makríls fór mjög ört vaxandi í lögsögunni með stórum göngum inn á grunnmið, víkur og voga hringinn í kringum landið. Makríllinn hafði þá um skamman tíma verið veiddur í bræðslu á vegum örfárra stórra uppsjávarskipa.

2010 þótti rétt að taka utan um skipulagningu og þróun þessara veiða, sem var reyndar ósamið um líkt og enn þá er. 

Við stóðum í harðvítugum deilum við ESB um rétt okkar til makrílveiða. Og þessar útgerðir frekar en aðrir  hefðu ekki fengið mikinn afla í sinn hlut, ef ráðherra hefði ekki staðið fast á rétti Íslendinga til makrílveiða og staðið af sér  m.a. hótanir um viðskiptabann ef við héldum áfram veiðum á makríl.

Þá var ákveðið að skipta veiðiheimildum í makríl á útgerðarflokka þannig að stóru uppsjávarskipin sem höfðu eingöngu veitt til bræðslu fengu áfram meginhluta veiðiheimilda, frystitogarar og ísfiskskip fengu ákveðinn hluta, smábátar og línubátar tiltekinn hluta. Jafnframt var sett ströng skylda á manneldisvinnslu, sem stórjók verðmætasköpun aflans og skapaði fjölda mikilvægra starfa í fiskvinnslum vítt og breytt um landið.

Það var metið svo að ráðherra væri þetta heimilt þar sem m.a. væri um nýjan stofn að ræða sem ósamið var um.

Manneldiskrafan og þessi ráðstöfun veiðiheimilda skilaði stórauknum tekjum í þjóðarbúið, mikilli atvinnu,  ásamt vandaðri umgengni um auðlindina.

Að mínu mati ber ráðherra einnig að hafa í huga fyrstu grein fiskveiðistjórnunarlaga en þar segir:

" Nytjastofnar á Íslandsmiðum eru sameign íslensku þjóðarinnar. Markmið laga þessara er að stuðla að verndun og hagkvæmri nýtingu þeirra og tryggja með því trausta atvinnu og byggð í landinu"

Hæstiréttur hefur dæmt að þessi aðgerð hafi verið ólögleg. Ég harma það og er því ósammála.

Hæstiréttur virðist að mínu mati taka tímabundinn einkahag einstakra útgerða fram yfir þjóðarhag og almannahagsmuni.
Rétturinn horfir einnig  að mínu mati framhjá ofangreindri markmiðsgrein fiskveiðistjórnunarlaganna sem kveðið er á um í 1. grein.
Reglugerðin sem sett var 2010 heimilaði smábátum, línubátum, frystiskipum og ísfiskbátum að komast inn í veiðar á makríl, þessari nýju fisktegund sem var að ganga inn á Íslandsmið. Þessir útgerðarflokkar hefðu annars verið útilokaðir frá makrílveiðunum.
Dómur Hæstaréttar þýðir væntanlega að þessir útgerðahópar smábáta og minni skipa verði að skila veiðiheimildum sínum í makríl til þessara örfáu stóru uppsjávarskipa sem hafa sótt þetta mál til Hæstaréttar.

Menn geta svo sem haft sínar skoðanir á því, en varla gæti sú ákvörðun verið í þágu þjóðarhagsmuna.

Umræddar útgerðir eiga eftir að sanna hvert raunverulegt tjón þeirra eða ávinningur var af þessari reglugerðarsetningu.

Þessi makríll var allur veiddur og að mínu mati skilaði þessi ákvörðun miklum ávinningi fyrir þjóðarbúið og allan almenning í landinu og einnig fyrir stöðu okkar á alþjóðavettvangi um stjórnun  makrílveiða sem gagnast ekki hvað síst þessum umræddu útgerðum.