Háskólinn á Akureyri

Stofnun  Háskólans á Akureyri  var gríðarstór  áfangi í menntasögu Íslendinga.

En sú leið var ótrúlega torsótt þó fáir vildu beinlínis  leggja stein í götu þess að  Háskólinn á Akureyri yrði að veruleika 1987.  

Saga- Menning - Andi og Samfélag er "Sál" hvers skóla

Með sögunni, baráttunni, sigrunum á hverjum tíma verður til "sál" stofnunar  sem er henni mikils virði og ekki síst fyrir nemendur, starfsfólk og samfélag á hverjum tíma.

En ógnir hverrar stofnunar geta verið þær að dragast upp innan frá vegna skorts á víðsýni og endurnýjun og  hinsvegar sú að komi að stjórnendur utanfrá sem vilja ráðast í vanhugsaðar  skipulagsbreytingar og uppstokkun án þess að meðtaka "sál" stofnunarinnar og samfélagsins sem hún byggir á 

"Sálin" nafnið, sagan eru verðmæti og einkenni Háskólans á Akureyri

Það fyrsta sem nýr stjórnandi á að gera er að setja sig inn í söguna og sál þeirrar stofnunar sem verið er að ráða til

Sem skólastjóri á Hólum í Hjalttadal þessi "barndóms" ar Háskólans á Akureyri tók ég þátt í ferlinu og hugmyndafræðinni sem lá að baki skólans á sínum tíma.  

Skrifaði ég pistil um stofnun  Háskólans á Akureyri  og "Sál" hans og sögu þegar umræðan kom fyrst upp að leggja hann niður og smaeina inn í nýja stofnun.  

Háskólinn á Akureyri- Söguágrip

"Stærsta byggða­að­gerð síð­asta ára­tug­ar eða þver­öf­ugt?"

 

var fyrirsögn í frétt  RUV á dögunum í tilefni af boðaðri sameiningu H.A. og Háskólans á Bifröst. Ferlið er umdeilt.

 

Sögu ágrip H.A. 

Háskólinn á Akureyri tók til starfa 5. september 1987 en fyrstu formlegu lög um skólann voru samþykkt á alþingi vorið 1988.

 Þá var boðið upp á nám í tveimur deildum: Heilbrigðisdeild og Rekstradeild. Fyrsti rektor skólans var Haraldur Bessason. 

Formlegt upphaf Háskólans á Akureyri má rekja til ársins 1982:

Forsaga og aðdragandi Háskólans á Akureyri.

Í maí 1982 skipaði Ingvar Gíslason, þáverandi menntamálaráðherra og þingmaður Norðurlandskjördæmis eystra, nefnd til þess að gera tillögur um hvernig vinna mætti að því "að efla Akureyri sem miðstöð mennta og vísinda utan höfuðborgarinnar". 

Ingvar var menntamálaráðherra í ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen  1980- 1983,

Öflugir Norðlendingar

En Norðlendingar voru mjög sterkir í ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen. Auk Ingvars Gíslasonar voru Pálmi Jónsson  á Akri A- Hún landbúnaðarráðherra, Ragnar Arnalds Varmahlíð, fjármálaráðherra, Steingrímur Hermannsson, faðir hans Skagfirðingur, Ólafur Jóhannesson Skagfirðingur, auk landsbyggðarþingmannanna Friðjóns Þórðarsonar, Dalamanns og Hjörleifs Guttormssonar frá Hallormstað

Stefnan var mörkuð fyrir Háskólann á Akureyri og varð ekki stöðvuð.

Og áfram var unnið að stofnun háskólamenntunar á Akureyri þótt ýmis ljón væru dregin upp.

Heimamenn á Akureyri og Norðurlandi knúðu á og höfðu frumkvæðið en einnig störfuðu áfram nefndir  á vegum alþingis og ráðherra:

"Áhugi á framgangi þessa máls hefur verið mikill á Norðurlandi. Má m.a. geta ráðstefnu sem Fjórðungssamband Norðlendinga efndi til í júní 1985. 

Sérstök háskólanefnd á vegum Akureyrarbæjar skilaði ítarlegu áliti í febrúar 1987."
"Stofnun Háskóla á Akureyri" eins og segir í greinargerð með frumvarpinu.

Þurfti að svara gagnrýni frá samfélagi Háskóla Íslands

"Hlutverk Háskólans á Akureyri verður annað fremur en að standa í beinni samkeppni við Háskóla Íslands um námsframboð
og rannsóknir.

Ekki er heldur gert ráð fyrir að hann verði útibú frá Háskóla Íslands.

Verður því strax í upphafi að marka honum með lögum þann vettvang, að hann geti þjónað hlutverki sínu sem sjálfstæð stofnun sem bjóði upp á nýjar námsleiðir er séu í samræmi við þarfir íslensks þjóðfélags hverju sinni.

Eðlilegt er að tekið sé tillit til atvinnuhátta í næsta nágrenni skólans þegar fjallað er um
hlutverk hans."

Pólitísk ákvörðun á Alþingi

Stofnun Háskólans á Ákureyri var pólitísk ákvörðun tekin af alþingi fyrir þrýsting heimamanna og þingmanna þeirra.

Enda lögð áhersla á tengingu skólans við heimslóð þótt hann væri opinn á landsvísu.: Í lögum skólans stóð  m.a.:

Í Háskólanefnd  ( Stjórn) skulu m.a.
"Tveir fulltrúar tilnefndir til fjögurra ára.

Annar fulltrúinn og varamaður hans eru tilnefndir af bæjarstjórn Akureyrar og hinn fulltrúinn ásamt varamanni af heildarsamtökum sveitarfélaga á Norðurlandi".

Örugglega var þessi sterka tenging skólans við heimaslóð eitt mikilvægt lífakkeri skólans næstu árin.

Dugnaður Haralds Bessasonar rektors 

Þrautseigja og kraftur fyrsta rektorsins Haralds Bessasonar, starfsfólks og nemenda átti stóran þátt í að fleyta háskólanum yfir fyrstu árin.

 Strax í upphafi komu efasemdar raddir einkum frá háskólasamfélaginu og "kerfinu" sem fyrir var í Reykjavík. 

- Að kæmi nýr háskóli sem í hugum ýmsra átti bara að vera einn- Háskóli Íslands-  Háskólagráður myndu lækka í verði,

- að væri sérkennilegt að íslenskur háskóli væri með eigin staðarnafni við hlið Háskóla Íslands. 

- Að Háskóli kenndur við Akureyri sem stað,  fæli í sér þrengingu við ímynd skólans útávið.

Vildu margir að skólinn væri stofnaður sem deild - útibú frá Háskóla Íslands og bæri nafn Háskóla Íslands. 

En sem betur fer fyrir Háskólann á Akureyri  tókst honum að standa á sínu, dafnað og vaxið að virðingu og metnaði á eigin forsendum.

  Ég var á þessum árum skólastjóri á Hólum í Hjaltadal og fylgdist vel með þessari umræðu og baráttu Akureyringa og annarra Norðlendinga sem var á köflum hörð og tvinnaðist inn í baráttuna fyrir Hólum í Hjaltadal

Því miður var lögum um háskóla breytt síðar og nú á Bæjarstjórn Akureyrar eða Samtök sveitarfélaga á svæðinu ekki lengur fulltrúa í stjórn skólans.

Slitið var illu heilli á þá formlegu tengingu við grasótar samtök heimafyrir með samræmdum lögum um opinbera háskóla.  Sama var reyndar einnig gert við Hólaskóla þegar hann féll undir Háskólalögin og var færður til Menntamálaráðuneytis sem var miður

Óðagot eða gamall kerfis ásetningur

Milli línanna virðist umræðan nú vera komin aftur á stigið  milli 1985  og 1990.

Háskólinn á Akureyri væri of lítill til þess að standast í alþjóðlegri samkeppni  

- Að staðtengja nafnið Háskólinn á Akureyri þrengdi að ímyndinni og háskóla hugtakinu, "Universitatis" eins og sagt var þá

Og þess vegna þurfi að losna við staðarnafnið eins og var ein af kröfunum þá í aðdraganda að stofnun skólans

Síðan er reyndar Háskólinn í Reykjavík og fleiri komnir og þykja þrengja að " Háskóla Íslands" hugtakinu.

Framtíð Landsbyggðar háskólanna undir 

Sama umræðan er uppi um Háskólann á Hólum í Hjaltadal: að  færa  hann undir  "flaggskip" Háskóla Íslands.

Það voru einmitt hliðstæð öfl innan menntamálakerfisins á sínum tíma sem voru andvíg endurreisn Hólaskóla 1982 og töldu að afnema ætti alla sérskóla, en færa allt framhaldsnám inn í Fjölbrautarskóla og síðan í Háskóla Íslands.

Þessi "öfl" voru skólunum oft erfið

 Pólitískar ákvarðanir - ekki embættismanna eða sérfræðinga

Endurreisn Hólaskóla á Hólum í Hjaltadal og stofnun Háskólans á Akureyri voru pólitískar ákvarðanir á sínum tíma, teknar af alþingi fyrir þrýsting grasrótar, en ekki sérfræðinga eða kerfisákvarðanir eða með boðvaldi ráðherra að ofan. 

  Hugsjónin sem bar þessa skóla áfram var drifin fram af grasrótinni,- vildi efla fjölbreyttni,- sem þótti vænt um skólana,- staðina og þá menntun, starf og ímynd sem þeir gáfu byggðarlagi sínu og þar með landsmönnum öllum 

Mér finnst nú í umræðunni sömu öfl og sömu úrtöluraddir vera uppi sem voru andvig endurreisn Hólaskóla og sérskólum yfirleitt  - sem vildu leggja Menntaskólann á Akureyri niður og svelta hann inn í samræmda fjölbrautaskóla kerfið, sömu öfl virðast vega nú að Háskólum landsbyggðarinnar. 

Vonandi tókst að hrinda aðförinni að Menntaskólanum  á Akureyri. 

En kerfið í "djúpríkinu" er eins og  kolbrabbi sem býður súkkulaði og sætabrauð með einum arminum en  bítur svo með klónni í öðrum,

Með sjálfstraust og baráttuvilja  

 Mér verður hugsað til gömlu skólanefndar Hólaskóla - og baráttufunda Fjórðungssambands Norðlendinga.

Höfðingjanna Gísla Pálssonar á Hofi fyrir Hóla og Áskels Einarssonar  framkvæmdastjóra Fjórðungssambands Norðlendinga

Barátta þeirra og anarra heimamanna á svæðunum  á örlagatímum réði miklu um endurreisn Hólaskóla og stofnun Háskólans á Akureyri sem tók til starfa á árunum milli 1980 - 1990 og starfa enn.

Það væri gott að eiga nú sterka grasrót að, sem gæti tekið yfir og leitt frumkvæðið í þróun  framhalds- og háskólastarfs í landinu einkum á landsbyggðinni og treyst stöðu þeirra

Nú er hins vegar byrjað " ofanfrá" og kerfislegu  boðvaldi ráðherra beitt.

Gott er að muna söguna og fjöreggin geta verið brothætt. vissulega eru tímarnir breyttir.  En? ?

 

Heimildir: Lög um  Háskólann á Akureyri nr. 18. 1988

Lög um Háskólann á Akureyri  frá 18.05  1992

Lög um opinbera hásskóla  nr. 85 frá 2008.

Stöndum upp Norðlendingar

 Áform eru uppi um að leggja Háskólann á Akureyri niður í sinni mynd og búa til nýja stofnun  með breyttri skipan og sameiningu við aðrar.

Er verið að búa þannig um hnúta að hin nýja stofnun geti síðar runnið inn í samsteypu Háskóla Íslands í Reykjavík og eiga þar með á hættu að vera  svipt forræði sínu, orðspori, kennitákni með nafni sínu og baklandi sem Akureyri með Norðurland er.  Slík orðræða er stofnuninni, nemendum og starfinu öllu skaðleg og í raun vítaverð af hálfu stjórnvalda þegar  ekkert er sem kallar á slíkt. 

Háskóli Íslands í Reykjavík

Ef Háskólinn á Bifröst sem málið snýst um,  er ekki lengur fær um að vera rekinn sem sjálfstæð menntastofnun  er mun nær að láta hann renna inn í Háskóla í Reykjavík þar sem nánast allir starfsmenn hans búa og skrifstofur skólans eru.

 Ef stjórnvöld telja sameiningar og niðurlagningu menntastofnana mikilvægar  þá er nærtækast að sameina fyrst Háskóla Íslands og Háskólann í Reykjavík. 

Þar skilur varla ein gata á milli. Þeir háskólar gætu auðveldar skipt um nafn og heitið

"Háskóli Íslands í Reykjavík". Sem ég þó ekki endilega mæli með

Akureyringar og HA stúdentar mótmæla og  vilja standa vörð um skólann sinn

Bæjarráð Akureyrar hefur að sjálfssögðu mótmælt þessum áformum. 

Aðalbjörn Jóhannsson, stúdent við félagsvísindadeild Háskólans á Akureyri, skrifaði einnig skoðanagrein á dögunum þar sem hann sagði stúdenta óttast að Háskólinn á Akureyri verði „einfalt útibú frá Háskóla Íslands.“ 

„Í raun sé verið að leggja niður Há­skólann á Akur­eyri“:

"Er Akur­eyri að missa há­skólann sinn? - Vísir

Háskólinn á Akureyri er ekki bara menntastofnun. Hann er ein af grunnstoðum samfélagsins á Norðurlandi og gríðarlega öflugur drifkraftur byggðafestu, atvinnulífs, nýsköpunar og mannlífs. Framtíð hans snertir samfélagið allt frá byggðalögum og menningu til efnahags- og atvinnuþróunar.

visir.is/  "

 

Að standa  með skólanum sínum

Málið er einfaldlega það  ef sitjandi rektor eða skólastjórn  treystir sér ekki til þess að reka skólann á þeim forsendum sem stofnað er til hans og hann hefur verið ráðinn til, þá ber honum frekar að víkja en leggja skólann niður .

Þarf þá að fá aðra til sem hefur burði til þess að taka starfið og stofnunina að sér.

Hvet ég Akureyringa og Norðlendinga alla til þess að standa þétt að baki skóla sins.  

 

Söguágrip Háskólans á Akureyri

 

Fyrir rúmu ári síðan tók ég saman ágrip af  sögu Háskólans á Akureyri- aðdraganda og stofnun sem ég tel öllum hlutaðeigandi hollt að rifja upp.

Háskólinn á Akureyri- Söguágrip 

 

Sóknarfæri Framsóknar ?

Hugtakið  "náttúvernd" sem hugsjón og í framkvæmd hefur átt undir högg að sækja á undanförnum árum og áratugum. 

Flokkur sem ég tók þátt í sem þingmaður og ráðherra á sínum tíma og boðaði nátúrvernd, félagshyggju, jafnrétti, frið og fullveldi villtist af leið og hoppaði á vagn dægurflaumsins.

Eftir að hafa hlustað á stefnuræðu og framsögu ráðherra og þingmanna heilt kvöld án þess að nokkur nefndi af alvöru  náttúrvernd, frið eða mannkærleika þá var mér hugsað til minningarorða um farsælan stjórnmálaforingja á síðustu öld

Þótt ég hafi aldrei kosið Framsóknarflokkinn skal sagt, að flokkurinn  hefur átt farsæla foringja frameftir síðustu öld sem störfuðu vel með landi og þjóð og báru frið, fullveldi,jafnrétti og hag náttúru landsins fyrir brjósti.

Nú væri lag hjá þessum eina elsta stjórnmálaflokki landsins að leita í ræturnar og huga að um hvað flokkurinn var á sínum tíma stofnaður til.

Hugtakið og hugsjónin nátturvernd hefur verið hálf  munaðarlaus í íslenskum stjórnmálum um langt árabil.

Stjórnmálamenn síðustu ára  hafa leitð í óskilgreind hugtök  eins og "kolefnisjöfnun", "grænt hagkerfi", "hreina orku" osfrv,. í nafni umhverfismála sem lítið eru tengd við hugsjónir náttúruverndar eða fullveldi

Arnþór Garðarsson próf.( 1938- 2022) fuglafræðingur og einn ötulasti náttúruverndarmaður síðustu aldar skrifar minningagrein um Eystein Jónsson  þingmann Framsóknar (1933 til 1974), ráðherra og formann Framsóknarflokksins 1962 til 1968. Eysteinn var í forystu Samvinnuhreyfingarinnar á Íslandi og formaður Náttúruverndarráðs 

Að mínu viti gæti hver flokksformaður eða pólitískur leiðtogi til áratuga verið  hreykinn af slíkri minningagrein. Mbl. 20.ágúst 1993

Eysteinn Jónsson - Eftir Arnþór Garðarsson 

"Með Eysteini Jónssyni er genginn mikill stjórnmálamaður og einn helsti höfundur náttúruverndar á Íslandi.

Störf hans voru margbreytileg og farsæl, en aldrei naut hann sín betur en í lok starfsferils síns.

Eysteinn var ótvíræður leiðtogi og helsti hugsuður og skipuleggjandi náttúruverndar hér á landi á sjöunda og áttunda áratugnum.

Hann var skipaður formaður Náttúruverndarráðs 1972, er það tók til starfa samkvæmt nýjum lögum frá 1971.

Gegndi hann því starfi til 1978. Á þessum árum var mikið gert. Mörkuð var stefna næstu ára og áratuga, fjöldi svæða friðlýstur, náttúruminjar kannaðar og skráðar, alþjóðasamstarf eflt, komið á virku samstarfi framkvæmdaaðila og Náttúruverndarráðs.

Vöxturinn í náttúruvernd varð með ólíkindum þessi ár sem forystu Eysteins naut við.

Þar kom margt til. Áratuga reynsla Eysteins í stjórnmálum kom sér auðvitað vel, auk þess sem hann naut almennrar virðingar þingmanna og almennings.

En miklu skipti að hugmyndir hans um náttúruvernd voru byggðar á einlægum áhuga, mannkærleika og næmum skilningi.

Trúin á tæknibyltinguna einkenndi miðbik aldarinnar, ekki síst á Íslandi.

Menn trúðu því statt og stöðugt að ný mannvirki hlytu að vera betri en gömul og tæknivætt umhverfi myndi koma í stað úreltrar náttúru jarðarinnar.

Náttúrufræðingar og skáld reyndu að andæfa en hlutu lítinn hljómgrunn almennings og leiðtoga þjóðarinnar.

Náttúruvernd var eins konar afturhald fáeinna fræðinga og sérvitringa, sem voru óvanir því að þurfa að leita stuðnings við hugmyndir sínar úti á meðal fólks.

Þetta fór að breytast á sjöunda áratugnum, einkum þegar hættulegar afleiðingar skordýraeiturs fyrir lífið á jörðinni urðu kunnar.

Eysteinn Jónsson lagði áherslu á hugtak sem er kjarninn í allri náttúruvernd, nefnilega að vernda náttúruna til þess að bæta mannlífið og til þess að tryggja komandi kynslóðum betra líf. Lífsgæðin verða ekki mæld í fjölda sjónvarpstækja eða lengd sófasetta.

Andleg og líkamleg heilbrigði næst ekki nema maðurinn lifi í sátt við umhverfi sitt og samvisku sína. Eysteinn skildi manna best nauðsyn þess að tvinna saman landnytjar, útivist almennings og verndun náttúrunnar. Eysteinn leit á náttúruvernd sem eina tegund landnýtingar."........ 

Hin síkvika náttúra Íslands þarf á öflugu baráttu fólki með hugsjónir  að halda. 

Pólitískur vettvangur náttúrunnar-  fullveldis, félagshyggju, jöfnuðar, friðar og mannkærleika er þunnskipaður þessi árin.

Hver tekur boltann

Þar er verk að vinna kannski eru þar sóknarfæri Framsóknar að leita rótanna í jarðvegi þeirra Steingríms Hermannssonar, Eysteins Jónssonar, Hermanns Jónassonar og Jónasar frá Hriflu, forystu sem stóðu með sjalfum sér og höfðu hugsjónir en lögðust ekki í strauminn. 

 

 

 

Að "hóta" alþingi - Bókun 35 um framsal dómsvalds til ESB/EES

Málfrelsi og þingræðislegur réttur minnihluta hafa verið og eru hornsteinar lýðræðis.

Það var sérstakt nú við setningu alþingis að heyra forseta Íslands mæla gegn þessum lýðréttindum og tala beint  niður til alþingis og þingmanna sem þar sitja:

Að skjóta umdeildum  málum og  meintum stjórnarskrárbrotum  til forsetans og þjóðarinnar 

„Hugsanlega er tímabært að hugleiða breytingar á þingskapalögum, jafnvel á stjórnarskránni.

Það má og á ekki að vera keppikefli háttvirts Alþingis að halda áfram að setja met í málþófi.

En um leið ber því skylda til að vera vettvangur fyrir heilbrigða og gagnrýna umræðu,“ sagði forsetinn.

 Öryggisventill þjóðarinnar

Umsóknin um aðild að EES var samþykkt með minnsta meirihluta alþingis 1991. Meirihluti þjóðarinnar virtist andvígur og ein fjölmennasta undirskriftasöfnun í sögu þjóðarinnar krafðist þjóðaratkvæðis.

Þingsályktun um aðildarumsókn að ESB  2009 var samþykkt með minnsta meirihluta á alþingi 2009. Gegn sýnilegum meirihlutavilja þjóðarinnar og þvert á gefin loforð fyrir kosningar   

Hvoru tveggja varðar stjórnarskrána: fullveldi og sjálfsákvörðunarrétt þjóðarinnar og alþingis.

Báðir þessir gjörningar voru keyrðir í gegn  með minnsta meirihlutaafli á alþingi 

Og hefðu átt að fara í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Engum að treysta?

Nú verður lagt fram á þingi  ný tillaga um staðfestingu á s.k. "Bókun 35" við EES samninginn um framsal á dómsvaldi til dómstóla ESB/EES

Flestir óháðir lögspekingar og sem gerst þekkja telja " Bókun 35" stjórnarskrárbrot ef hún fer fram.

Forseti alþingis sem beitti 71. grein þingskaparlaga í sumar og sleit umræðum  var augljóslega að veifa þeirri hótun í ræðu sinni í dag.

Eitt aðalmálið sem reynt getur í þeim efnum á komandi þingi er framsal á íslensku dómsvaldi til erlendra dómstóla.

Hjá mörgum þjóðþingum þarf aukinn meirihluta, 2/3 eða 3/4 til þess að keyra mjög umdeild mál í gegnum þingið.

Hér á Íslandi er enginn slíkur varnagli en málfrelsið verið ankerið.

Ábyrgð og skyldur forseta Íslands gagnvart þjóðinni

Forseti lýðveldisins hefur síðan það vald og þá ábyrgð að synja umdirskrift umdeildra laga og samþykkta og  senda í þjóðaratkvæðagreiðslu.

Forsetinn frú Halla Tómasdóttir hefði gjarna einnig getað  minnst á þá eigin ábyrgð sína gagnvart lýðræðinu og fólkinu i landinu í setningarræðu sinni um leið og hún taldi hlutverk sitt að kalla eftir meiri ábyrgð þingmanna.

 

 

 

 

 

 

" Að vera betur borgið"

Að vera best "borgið" innan eða utan ESB heyrist gjarnan í umræðunni um fullveldi og hagsmuni Íslands í ESB umræðunni.

Jafnvel heilu stjórnmálaflokkarnir eru með það inni í stefnu skrá sinni að Íslandi sé betur borgið innan eða utan ESB.

Að vera í einhverjum "háska" sem þarf að bjargast úr

Jafnvel úr sálarháska

Ég heyrði á heilan útvarpsþátt sem bar yfirskriftina "betur borgið utan eða innan ESB"

Mér finnst svona orðræða mjög lágkúruleg þegar rætt er um fullveldi, sjálfstæði og sjálfsvirðingu þjóðar. 

Tala nú ekki um þegar blandað er "hagsmunum" inn í umræðuna hvaða hagsmunum og hverra þarf að bjarga.?

Vissulega þarf að gæta að í samskiptum og einstökum  tvíhliða samningum  en af virðingu og reisn .   

Auðvitað má halda fram með rökum og hefur verið gert af einhverjum  "hagsmunum" þjóðarinnar sé best "borgið" með því að leggja niður íslenskuna og taka alfarið upp enska. 

Eins og Ísland sé í hættu og þarfnist björgunarliðs

Að eitthvað utanaðkomandi þurfi að koma landinu, þjóðinni, "hagsmunum"  hennar til bjargar.

Þessi hugmyndafræði er orðræða kjarkleysins, skertar sjálfsvirðingar, tapaðri reisn.

Hún lýsir einhverri meðvirkni eins og í ofbeldissambandi  þar sem skriðið er fyrir valdinu, vegna þess að "hagsmunum sé best borgið".

Hvar liggur ógnin sem þarf að gæta sín á 

" Hættulegustu óvinir sérhverrar þjóðar eru æfinlega innlendir umboðsmenn sem geingið hafa hinu erlenda kúgunarvaldi á hönd og reka erindi þess innnanlands" sagði Halldór Kiljan Laxxnes í hátíðarræði 1. des 1935"

Minnir á "heimilisofbeldi" í samskiptum á alþjóðavetvangi.

" Hagsmunum er best borgið" hvaða hagsmunum og hverra?.

Í samskiptum og samningum við aðra einstaklinga, hópa eða þjóðir er númer eitt að halda sjálfsvirðingu sinni, öryggi og sjálfstæðri reisn en ekki undir kúgunarhugsjóninni að einhverjum hagsmunum sé best borgið í skjóli einhverra þegar höndla á um, fullveldi og sjálfstæði þjóðar.

Norðmenn vilja ekki inn í ESB

Fullveldis hugur Norðmanna er sterkur.  Mikill meirihluti mynda hafna umsókn að ESB samkvæmt nýrri skoðanakönnun þar í landi.   Enda er efnahagur Norðmanna mun sterkari og velsæld meiri en flestra landa í ESB. Þeir myndu því þurfa að deila umfangsmiklu fjármagni til millifærslu kerfis ESB landa ef þeir gengju þar inn. Og jafnframt að tapa stjórn  á fiskimiðum sínum og öðrum náttúruauðlindum til Brüssel ef þeir gengju þar inn.

Meðfylgjani frétt og skoðanakönnun sýnir vel hug Norðmanna: 

"Flertallet av nordmenn sier fortsatt nei til EU

55 prosent av nordmenn ville stemt nei til EU hvis det hadde vært valg i morgen, mens 33 prosent ville stemt ja, viser en ny meningsmåling.

"Omar Havana

NTB

Publisert 11.08.2025 - 08:34 Sist oppdatert 11.08.2025 - 08:44

Del på FacebookDel på TwitterDel på e-post

12 prosent av nordmenn svarer «vet ikke» på Opinions ferske EU-måling på oppdrag fra Altinget.

Dermed har ja-siden stabilisert seg igjen etter en skikkelig oppsving i mars, hvor 40 prosent svarte at de ville stemt ja til EU dersom det var valg i morgen. De to siste målingene har vist et betydelig klarere nei-flertall.

Intervjuene er gjennomført mot et landsrepresentativt utvalg i perioden 28. juli–3. august 2025."

(©NTB)

"Góðgerðafyrirtækið" Motus

 "Æ við sendum reikning bara inn á Heimabankann þinn eða beint  til innheimtu hjá Motus"

Það getur verið snúið að vera gamall, fatlaður eða bara alls ekki tölvufíkill.

Að fá að greiða þjónustu yfir borðið er ekki alltaf svo auðvelt og ég tala nú ekki um með peningum.

 

Þolandinn - greiðandinn réttlítill 

Í innheimtu aðgerðum á þolandinn, eða greiðandinn lítinn rétt.  Hvað þá með vera gamall, ótæknivæddur fatlaður getur kostað stórfé, mannorðssviptingu og jafnvel fangelsun af minnsta tilefni og allt á annan veginn .

 Einstaklingur sem ég þekki  þarf að fara reglulega til eftirlits og þjónustu á læknastofu hér í bæ.

Að greiða fyrir þjónustuna er ekki alltaf  svo auðvelt.

 Stundum er greiðslustaðan þannig að ekkert þarf að borga, eða vitjunin á mismunandi verðum. 

Viðmælandi minn hefur ávalt heimtað að fá að staðgreiða hvert sinn.  

"Ef þú þarft að borga set ég það bara í heimabankann"

"Nei" sagði viðkomandi sem er ekki tölvuvæddur og opnar þess vegna aldrei inn á einhvern heimabanka.   . 

Hótunarbréf berst í pósti

Viðkomandi hrökk við þegar hótunarbréf barst í pósti frá einhverju  "góðgerðafyrirtæki" sem heitir Motus og sérhæfir sig í innheimtu

Þar var tilkynnt um vanskil á kröfa upp á 3981 krónu sem sé nú orðin 10.701.

Vakin er athygli á að viðkomandi fari á "svartan" lista hjá fyrirtæki sem heitir Creditinfo Lánstraust meðan krafan er ógreidd.

Nú er það svo að viðkomandi taldi sig hafa greitt allt sem greiða þurfti hjá stofunni og kom þetta á óvart.

 

"Góðgerðafyrirtækið Motus"

 Eftir að hótunarbréfið kom frá "góðgerðastofnuninni"  hringdi ég í þjónustuver Motus og bað um skýringar.

Viðkomandi sagðist skyldi athuga málið og hringja til baka síðar um daginn og ætti að bíða með greiðslu kröfunnar þangað til.  Ekki kom þetta símtal  

Ég hringdi í viðkomandi stofu og spurðist fyrir um þennan reikning, en svarið var að þetta væri farið til Mótus og þar yrði að greiða.

 

Hótunarbréf númer tvö 

Síðan barst annað bréf á dögunum frá Motus og ítrekun og aftur hringdi ég í "Góðgerðastofnunina"  

 "Æ við fundum ekkert símanúmer til að hringja til baka".

Ég upplýsti aftur um að viðkomandi væri ekki með virkan heimabanka og ekki tölvuvædd.

Vissi ekkert um þessa skuld fyrr en hótunarbréfið kom með tilheyrandi kröfum um þóknun og viðurlög.

 

Aldrei samþykkt að krafan færi sjálfkrafa í einhvern heimabanka

Aldrei hefði verið samþykkt að  krafan færi í heimabanka sem talið var reyndar að búið að staðgreiða.

Nú getur verið mjög þægilegt oft að fá reikning sendan í heimabanka og sjálfssagt að greiða fyrir úttekt .

En sjálfkrafa sending reiknings í heimabanka er óþægileg ekki síst þegar krafan birtist síðan frá "góðgerðafyrirtæki"  með  refsikröfum og mannorðssviptingu.

 

Aftur hringt í Motus

Ég hringdi aftur í Motus og vísaði til fyrra samtals þar sem sagt var  borga ekki reikninginn fyrr en búið væri að athuga málið. 

Aftur sagði þjónustufulltrúi hjá " Góðgerðafyrirtækinu" skyldi athuga málið og hringja til baka.

Hér er ekki verið að setja út á að stofnað sé til þjónustu um innheimtu reikninga þótt ætið fjölgi milliliðum sem hirði sitt.

 

Réttur  einstaklingsins - Siðareglur fyrirtækja

 

Væntanlega setja slík innheimtufyrirtæki sér siðareglur og lúta eftirliti.

Réttur einstaklingsins sem er hinn aðilinn er ekki svo mikill þegar farið er að lesa vinnureglur svona innheimtufyrirtækja.

 

Í símtalinu spurðist ég fyrir um hvort "Góðgerðafyrirtækið" Mótus tæki að sér innheimtur á kröfum án þess að kanna hvort löglega hafi verið til þeirra stofnað eða með samþykki greiðanda?

 

Einokuð sjálftöku stofnun

 

Var farið fram á að "Góðgerðafyrirtækið" felldi þennan kostnað sinn niður  um 7000 kr. og upphafleg krafa yrði greidd. 

Jafnframt að fyrirtækið skýrði betur siðareglur sínar, kostnaðargreiningu við innheimtu og rétt einstaklingsins í þessum samskiptum 

Þarna væri hótað  háum fjársektum, mannorðssviptingu og sakamannabekk.

Símtöl eru hljóðrituð og er beðið eftir svari;

 

"Vakin er athygli á því að vanskilaupplýsingum  verður aflað úr skrám  Creditinfo Lándstruasts  meðan krafa er ógreidd." stendur í bréfinu

 

Gull og grænir skógar á "rukkunar"-síðu Mótus  

Þegar farið er inn á heimasíðu "góðgerðafyrirtækisins" Motus  stendur:  

 "Motus er leiðandi fyrirtæki á sviði innheimtu og kröfustofnun fyrir fyrirtæki, sveitarfélög, lífeyrissjóði og opinbera aðila. Við leitumst stöðugt við að finna nýjar leiðir til að gera kröfustýringu sem besta og lítum á hana sem ómissandi þátt í vexti og viðgangi fyrirtækja.

Okkar markmið er að stuðla að hreyfingu fjármagns með skilvirkni að leiðarljósi.

Hjá Motus starfa um 80 sérfræðingar á fjölmörgum sviðum sem leggja sig fram við að starfa af heilindum og fagmennsku."

 

"Viðskiptavinum Motus býðst að stofna kröfur á þægilegan og hagkvæman hátt.

Kröfurnar eru tengdar við kröfupott RB og birtast greiðendum í netbanka og bókhaldskerfi.

Greitt er eitt gjald 99 kr. fyrir hverja stofnaða kröfu og er þá allt innifalið, s.s. greiðslugjald, breytingar eða niðurfellingar."

Hvergi er minnst á rétt neytenda eða þolendur í málinu

 

Svo mörg voru þau orð

Eftir bankahrun 2008 var lögð rík áhersla á að fjármálastofnanir sem höndluðu með fé, reikninga, innheimtur og greiðslur settu sér gagnsæjar siðareglur og þjónustuskyldur. 

Í heimi blekkinga og falsaðra reikninga er það enn mikilvægara 

Sjálftaka og þóknanir væru undir ströngu eftirliti og kostnaðargreint og einstaklingsrétturinn væri í forgangi.

 

Réttur einstaklingsins - Sjálftaka fjármálastofnana 

Mér verður hugsað til allra þeirra sem eru ekki tölvuvæddir eða í standi til að reka "heimabanka" - sem vilja staðgreiða sín viðskipti, sem þurfa að framvísa rétti til annarra.

Þurfa aðstoð annarra við sín mál-  þurfa pinnúmer og heimabanka til þess að vera gjaldgengur í þjóðfélagi sem á jú að snúast um fólk, einstaklinga, en ekki stofnanaferil þar sem hægt er að búa til reikninga og senda á fólk til innheimtu, skammta sér "góðgerðarkostnað", hóta mannorðssviptingu og sakaskrá.

Iðulega berast hótanir eða kröfur um greiðslu á þessu eða hinu í nafni Póstsins, Simans osfrv. Og ráðvant fólk hrekkur í kút.

 

Svindl eða fégræðgi- Einstaklingar varnarlausir 

Jafnvel getur krafan verið fölsuð og búin til í "Búrtistan" og fégráðug "Góðgerðarfyrirtæki" reiðubúin að taka til innheimtu skammta sér þóknun og senda hótunarbréf.

Hver veit?

 

Hjá Bankanum sínum

Í næsta pistli verður fjallað um þrautagönguna að mega greiða þessa í kröfu í bankanum sínum til áratuga með peningum og því hafnað

Jafnvel eiga á hættu að vera stimplaður fyrir meint hryðjuverk og peningaþvætti

 

Stokkhólma- Rauður

Morð á stóðhesti

Nú standa yfir á Hólum í Hjaltadal kvikmyndatökur á Bless-  bless Blesi

Þráðurinn fjallar um  morð á hestinum Blesa sem vænst er að vinni til  æðstu verðlauna á Landsmóti hestamanna  en er talinn myrtur  á mótinu.

Í meðf viðtali við MBL er lýst söguþræði þessarar "dramasögu" um Blesa, en Hólastaður er undirlagður og iðandi af lífi við kvikmyndatökurnar.

Ekki veit ég hvort myndin tengist atburði  frá 28.júlí 1981 er stóðhesturinn Rauður 618 frá Stokkhólma í Skagafirði fannst skotinn í heimahaga einmitt þegar verið var að búa hann undir stórsýningu á landsmóti næsta ár. 

"Stokkhólma Rauður fannst skotinn í haga"

Þannig hljómaði fyrirsögn í Morgunblaðinu miðvikudaginn 5. ágúst 1981

"Einn besti stóðhestur landsins drepinn: StokkhólmaRauður skotinn STÓÐHESTURINN kunni. Stokkhólma-Rauður 618. fannst skotinn út í haga í Skagafirði. þriðjudaginn 28. júlí síðastliðinn.

Síðast sást hann á lífi sunnudaginn 26. júlí klukkan 19.00. Hafði hann verið settur í girðinguna deginum áður ásamt tveimur geltum hestum. Eigandi hestsins var Halldór Sigurðsson gullsmiður í Reykjavík.

Það var Halldór Jónsson starfsmaður á Stokkhólmabúi sem fann hestinn dauðan í haganum á þriðjudaginn og sagðist honum svo frá í samtali við Mbl.  sunnudaginn var Eysteinn Sigurðsson ráðsmaður í Stokkhólma á ferð þarna hjá girðingunni og virtist allt vera í góðu lagi.

Á þriðjudag er hann síðan á ferð á sömu slóðum og sér hann þá ekki til hestsins.

„Ég fór þá seinna um daginn að athuga hvort hann væri ekki i girðingunni, sé ég hrafnahóp þar skammt frá mér og vissi ég þá að hann væri dauður, en þar sem ég var ríðandi vildi ég ekki fara nærri, enda taldi ég víst að hesturinn hefði orðið bráðkvaddur og fór því heim.

Á miðvikudag fer ég ásamt Eysteini til að grafa hestinn. Þykir mér þá einkennilegt að blóð hafði blætt úr vitum hans svo við förum að kanna þetta nánar og sjáum við þá kúlnagat á enni hans.

Það er kannski rétt að geta þess, að hesturinn var ekki spakur í haga, þannig að allt bendir til að hann hafi verið skotinn á færi.

Eftir þetta kom svo til kasta lögreglu og dýralæknis." Haft var samband við Gísla Halldórsson dýralækni í Varmahlíð, sem krufði hestinn og taldi hann að hesturinn hefði verið á beit eftir ferli kúlunnar að dæma.

Kúlan fór inn hægra megin við miðlínu heilans og á ská niður og út um vinstri kjálkann.

Eftir mælingar á kúlnagatinu kom í ljós að kúlan var 243 caliber og fannst í haga eftir því sem byssufróðir menn segja þá er útilokað að nota slíkar kúlur til fugladráps sagði Gísli ennfremur."... 

Talinn besti stóðhestur landsins

"Á síðustu árum var talið að Stokkhólma-Rauður væri einn besti stóðhestur landsins og var það meðal annars haft eftir Þorkeli Bjarnasyni hrossaræktarráðunauti á fjölmennum fundi í Reykjavík á síðastliðnum vetri. Er því greinilegt að íslensk hrossarækt hefur orðið fyrir miklum skaða við að missa Stokkhólma-Rauð. V.R" 

 

Morð- Gátan óráðin? 

"Ég kæri mig nú ekki um að ræða það mál nánar, en ég get þó sagt, að ég tel mig vita hvað gerðist, og það var engin tilviljun, að hesturinn var drepinn.

Það þurfti að ganga langa leið til að skjóta hann, hann var valinn úr stóru stóði, sem þarna var á beit, og hæfður mitt í ennið. Það er engin tilviljun, það þurfti bara að ryðja hestinum úr vegi, en nánar fer ég ekki út í þá sálma." segir Sveinn Hjörleifsson  tamningamaður hjá Halldóri í Stokkhóla í viðtali við Morgunblaðið  22. jan 1984.

 

Hin frægu Kolkuóshross 

Rauður 618 var af hinni frægu ræktun Sigurmons í Kolkuósi, Kolkuóss pg Svaðastaðakyn

Um þessi hross segir Sveinn tamningamaður í Morgunblaðsviðtalinu: 22. jan 1984

" Við Sigurmon í Kolkuósi lærðum þá, að „snillingarnir" voru að dæma tamningu og sýningarsnilld knapa, ásamt góðu eldi í hestunum, en ekki hæfileika hestanna sjálfra.

Þessum mönnum virðist hins vegar gleymast, að tamningin erfist ekki. Stígandi 625 frá Kolkuósi er afburða kynbótahestur, og aldrei hefði átt að láta hann fara úr landi.

Ég hef aldrei kynnst eins miklum vilja og í afkvæmum hans, og nú er hesturinn í Þýskalandi og gerir það gott, svo sem sjá má á yfirburðahestinum Þór frá Sporz, stóðhestinum undan Stíganda sem svo mikla athygli hefur vakið meðal allra þeirra, sem láta sig ræktun íslenska hestsins einhverju varða.

Stígandi og Stokkhólma-Rauður voru miklir undaneldishestar, það sáum við Sigurmon strax, og þetta er enn að sannast með Rauð, i Stokkhólma, á Hólabúinu og í Kirkjubæ, þar sem synir hans, Hóla-Blesi og Elgur 965, hafa verið notaðir."

 

Spennandi söguþráður 

 Stóðhesturinn Stígandi frá Kolkuósi á fjölda afkomenda í Þýskalndi  og var mjög umdeilt þegar hann var seldur úr landi,

Ekki veit ég hvort feðgarnir Hóla- Blesi og Stokkhólma Rauður 618 séu fyrirmyndin í kvikmyndatökunum um Blesa sem nú er verið að taka upp og gaman það fylgjast með

En óneitanlega leitar á hugann  "morðið" á Stokkhólma- Rauð  hinnn 28. júlí 1981.

 

( Fyrirtækið ACT4 í samstarfi við RUV og NEW8 (New8 er sam­starf allra nor­rænu sjón­varps­stöðvanna, DR, SVT, NRK, YLE, RÚV auk ZDF í Þýskalandi, NPO í Hollandi og VRT í Belg­íu) 

Bless bless Blesi fjall­ar um keppnisknap­ann Auð sem mæt­ir á Lands­mót hesta­manna með stóðhest­inn Blesa. Þeir sýna snilld­ar­takta og Blesi er sig­ur­strang­leg­asta hrossið í A-flokki gæðinga fyr­ir lokaum­ferðina. En að morgni keppn­is­dags­ins finnst Blesi dauður í hest­hús­inu. Lög­regl­an í sveit­inni neit­ar að rann­saka málið enda ekki um morð að ræða þegar hest­ur er drep­inn. Auður ákveður upp á eig­in spýt­ur að rann­saka sam­fé­lag ís­lenskra keppn­is­hesta­manna í leit að hrossamorðingj­an­um.)

  Act4.is

ACT4 framleiðir fyrstu íslensku New8-sjónvarpsþáttaröðina

"Orustan um Ísland"

Fyrsti Kjarnorkuknúni kafbáturinn í höfn á Íslandi með utanríkisráðherrann sveiflandi spjótum við hvalbak orustuskipsins.

Nýbúinn að senda Íslendinga til vopnaðar landamæravörslu í fjarlægu landi, Finnlandi.

Jafnvel reiðubúinn að taka þátt í Evrópskum her. 

Herská með Bókun 35  um framsal á dómsvaldi til EEES/ ESB.  Krjúpandi á hnjánum um að mega komast í Evrópusambandið.

 

Já svo sannarlega er hægt að taka undir með utanríkisráðherra

  "Þetta er orustan um Ísland". 

En var þjóðin spurð.

Var þjoðin spurð hvort senda ætti syni okkar og dætur til vopna og hervæðingu í fjarlægu landi

Sögðu  formenn núverandi stjórnarflokka það fyrir kosningar að kjarnorkuknúnir kafbátar og vopnuð herskip erlendra hervelda yrðu hér reglulega í höfnum á Íslandi. 

Aldrei heyrði ég það í  kosningabaráttunni síðustu.

 

Í fjölmiðlum birtist þetta viðtal við utanríkisráðherra 10. júlí sl

„Það er orrustan um Ís­land“

Tómas Arnar Þorláksson og Magnús Jochum Pálsson skrifa 10. júlí 2025 13:01

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra segir orrustuna um Ísland hafna og að ríkisstjórnin ætli þar að vinna sérhagsmunaöflin og minnihlutann.Vísir/Ívar Fannar

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, segir að framundan sé "orrusta um Ísland" sem ríkisstjórnin ætli að vinna.

Hún segir framkomu núverandi minnihluta fordæmalausa á aldarfjórðungs þingferli hennar.

Sérhagsmunaöfl úti í bæ stýri minnihlutanum í samningaviðræðum.

Bandarískur kjarnorkuknúinn kafbátur kom til hafnar á Grundartanga í dag í þjónustuheimsókn.

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, utanríkisráðherra, var viðstödd heimsóknina en kom seint vegna látanna á Alþingi í morgun. Fréttastofa náði tali af Þorgerði til að ræða um stöðu" þingsins". " Orustan um Ísland

ESB -aðild -Bókun 35 við EES samninginn um framsal dómsvalds til EES/ ESB

 Aðild að ESB er fyrsta mál hjá ríkisstjórn .

Utanríkisráðherra virðist klæja í lófana  af tilhlökkun að senda syni Íslands og dætur  í sameignlegan Evrópskan her á vígvöllum Evrópu.

- Var þjóðin eða þingið spurt?

Ljóst er af síðustu atburðum  að Alþingi mun ekki verið gefið kost á að stöðva þessi mál. Verður þjóðin spurð?

Með kjarnorkuknúið  herskip- kafbát, eitt öflugasta herskip heims í baksýn - fullkomin  hótun- hefst " Orustan um Ísland

"Að setja sig á háan hest"

Það er vandi að vera ríkisforstjóri yfir einni stærstu stofnun landsins- Landsvirkjun- og hafa síðan í beinum eða óbeinum  hótunum við lýðræðiskjörin yfirvöld sín.

Er hér bæði átt framkomu  við löggjafasamkomuna, Alþingi, lög  og dómstóla landsins  eins og Hæstarétt.

Sjálfssagt er að hafa málefnalega skoðun á  hinum ýmsu málum og líka sem snerta þá stofnun eða fyrirtæki sem viðkomandi er tímabundið í ábyrgð fyrir. 

Hinsvegar verður líka að gæta að ráðningarsamningi sínum, takmörkunum og verksviði.

Sérstaklega  á þetta við  þegar kemur að pólitískum álitaefnum sem eru í höndum löggjafans að setja mörk um.

Löggjafinn hefur sín rök fyrir ákvörðuninni, hvort sem einhverjum okkar líkar betur eða verr.

„Það er hrein­lega áfell­is­dóm­ur yfir lög­gjafa þess tíma að hafa ekki vandað bet­ur til verka við laga­setn­ing­una. Í dómn­um seg­ir beint að það sé ekki Hæsta­rétt­ar að leiðrétta óvandaða laga­setn­ingu,“ bæt­ir Hörður við. ( MBL: 09.07)

Það skipar enginn utanaðkomandi Alþingi fyrir verkum

Það skipar enginn Alþingi fyrir verkum hvorki hæstaréttardómarar né mikilvægir forstjórar eða aðrir sem telja sig þó merkilega.

Niðurlægingar tal og hótanir í garð yfirboðara sinna - lýðræðislega kjörins alþingi- um ábyrgð þess og ákvarðanir er vand meðfarið.

Gildir einu  hvort heldur slíkt tal  er frá dómstólum  eins og Hæstarétti eða frá  ríkissforstjóra sem hefur sitt afmarkaða starfsvið í tilteknu fyrirtæki eða stofnun þann  tíma sem hann er þar ráðinn.

Dómurinn áfellisdómur yfir löggjafanum