Jón Bjarnason

Hermann Jónasson (1896-1976) fyrrum forsætisráðherra, formaður  Framsóknarflokksins um áratugi og þingmaður Strandamanna 1934- 1967, skrifaði langt og hvatskeytt bréf til allra Strandamanna fyrir kosningarnar 1949.

Hart var sótt að Hermanni sem hafði hendur sínar að verja innanflokks sem utan þessi ár.

Nú þegar rótgrónir flokkar hafa lent í hremmingum  - telja að þurfi að leita uppruna síns og fyrir hvað þeir voru stofnaðir er fróðlegt að lesa bréf Hermanns. 

Faðir minn Bjarni Jónsson þá útvegsbóndi í Asparvík studdi Hermann sem þingmann Strandamanna frá fyrsta degi og þeir skrifuðust reglulega á.

Hvatningarbréf Hermanns fyrir haustkosningar 1949:

Nú skal leggja Hermann að velli.

" Það dregur enn til kosninga, nú um áframhaldandi  niðurlægingu - eða sókn til viðreisnar...  

Þeir (Strandamenn) gera sér þess grein að hér er til þess barist  að leggja að velli þann þingmann, sem stríðsgróðamenn, heildsalar, vöru og húsaleigubraskarar og þess konar fólk  virðast telja sinn ótvíræðasta  og um leið hættulegasta andstæðing sinn. .

... Má vera  að til þeirra tíðinda dragi, að úr því verði nú skorið í Strandasýslu  hvort vilji  og sannfæring landsmanna  á að ráða  málum með þjóðinni, eða gullkálfur sá sem fóðraður er á fjármunum þjóðarinnar sjálfrar, peningum sem hafa verið teknir  af borði fólksins við hverja máltíð, og hvert skipti  sem það hylur nekt sína  með nýrri spjör...

Það sem kann að  verða  skorið úr, er það, hvort  þessir fjármunir almennings, komnir ranglega og faldir í vösum örfárra  eigi að stjórna almenningi.

M.ö.o. hvort þessir örfáu  eigi að geta keypt sannfæringu fólksins í heildverslun, með þess eigin fjármunum til þess að fá vald  til að raka af því margfalt meira fé...."

 "Undirlægjur í utanríkismálum"

.."Í utanríkismálum hefur  mér þótt  meirihluti ríkisstjórnar undirlægjugjarn og þróttlítill-

Ég var andstæðingur Keflavíkursamningsins, vildi að Íslendingar réðu vellininum sjálfir og rækju hann fyrir flugþjónustu gegn endurgjaldi þeirra landa sem völlinn  nota líkt og við sjáum um veðurathuganar þjónustu fyrir ýmsar aðrar þjóðir gegn endurgjaldi". 

Vildi friðarákvæði í Natósamninginn 

Hart var lagst á Hermann vegna þess að hann studdi ekki samninginn um inngöngu í Nató 1949.

Þótt Framsóknarflokkurinn hafi átt aðild að þeirri ríkisstjórn var Hermann utan stjórnar og gagnrýndi hana.

   "Gagnvart Atlantshafssamninnum  var afstaða mín samskonar...

Ég vildi  að sá fyrirvari væri hafður í samningum  að við tækjum ekki þátt í hernaði gegn neinni þjóð, ætluðum okkur ekki að innleiða herskyldu til að segja öðrum þjóðum stríð á hendur" 

Og Hermann beygir flokkinn undir sig á ný,.

"... Ég hef krafist þess að stjórnin greiði heildsalabraskinu, okrinu og svindli því í verslun, húsaleigu og viðskiptum  sem átt hefur sér stað fyrsta höggið- og fylgi því eftir svo sem með þarf ...

Hefji síðan  á þeim grundvelli samstarf við almenning um almenna viðreisn  fjármála og framleiðslu  til að skapa hér réttlátt og blómlegt þjóðlíf."...

Þarf nýjan Hermann Jónasson

Hvað ætli að Hermann hefði sagt um stjórnsýslu síðustu ára þegar fasteignabraskarar, eignarhaldsfélög með háa arðsemiskröfu, sjálftöku banka og matvörurisar tröllríða húsum.

Og ný stjórnvöld kalla eftir hagræðingatillögum sem er gott.

En sumir þar innanborðs blindast og sjá helst þann kost að kynda Ukraínubálið, vopnaskakið, hergagnaiðnaðinn, undirlægjuháttinn í utanríkismálum og sækja um aðild að Evrópusambandinu. 

Fullveldi og réttlátara samfélag

Sannfæringu sinni lýsir Hermann vel í þessu bréfi - ákalli til Strandamana að standa með sér fyrir fullveldi og réttlátara samfélagi.

  Gripið verður síðar til fleiri þátta í bréfi Hermanns til fróðleiks og upprifjunar

Þegar mynduð er ríkisstjórn pólitískra flokka  þarf traust Alþingis fyrir störfum  hvers ráðherra.

Því skiftir miklu máli að ráðherrar komi úr röðum þingmanna.

Utanþingsráðherrar eru umboðslausir 

 Ríkisstjórn er fjölskipað stjórnvald þar sem hver ráðherra í raun ber ábyrgð á sínum málaflokkum, orðum og gjörðum gagnvart Alþingi.

Hvert ráðuneyti hefur síðan ráðuneytisstjóra og aðra starfsmenn til þess að búa út mál ráðherra og veita stjórnsýsluleg ráðgjöf. 

En það er viðkomandi ráðherra sem ber ábyrgð gagnvart þinginu.  

Ráðherrar þurfa að hafa skýrt pólitískt umboð.

Ráðherrar  sem koma utan þings  eru í sjálfu sér bara embættismenn eða auka ráðuneytisstjórar sem bera  enga pólitíska ábyrgð né hafa pólitískt bakland. 

Málaflokkar verða því pólitiskt hálf munaðarlausir á þingi

Þá verða í raun aðrir ráðherrar í ríkisstjórn eða formenn flokkanna að bera hina pólitísku ábyrgð á gjörðum þeirra gangnvart þingi og þjóð. 

Skapar tortryggni í þingflokkum 

 Þegar gripið er til slíks ráðs að taka utan þings embættismenn sem ráðherra  er undirliggjandi vísbending um að koma eigi í veg fyrir að einhverjir aðrir í þingliðinu verði ráðherrar. 

Slík ráðstöfun er lítt til farsældar og sýnir bara veika forystu. Þótt embættismennirnir séu vænstu einstaklingar.

Mistök ríkisstjórnar 2009

 Það var undir rós raunin t.d í ríkisstjórn   Vinstri grænna og Samfylkingar 2009

 Þá sóttu formennirnir tvo ráðherra, embættismenn utan þings. Það var augljóslega gert til þess að´geta gengið fram hjá góðum þingmönnum sem ekki voru í "náðinni" hjá formönnunum. 

Atli og Árni Páll sniðgengnir

 Í þingliði VG var öflugur þingmaður Atli Gíslason lögmaður, afar fær til þess að verða dómsmálaráðherra.

Sóttur var hinsvegar embættismaður í stöðu dómsmála ráðherra .

 Var það augljóslega gert til þess að geta gengið framhjá Atla Gíslasyni lögmanni og þingmanni Vinstri grænna sem dómsmálaráðherra sem hann var mjög hæfur til  

Jafnframt  var sóttur embættismaður í stöðu efnahags og viðskiftaráðherra til þess að geta gengið framhjá  Árna Páli Árnasyni þingmanni Samfylkingarinnar.

En hann virtist ekki í "náðinni"  hjá formanni flokksins. 

Furðuleg ráðstöfun og ekki þingræðisleg

Mér og fleirum fannst þetta mjög undarleg ráðstöðfun  enda höfðu þau sem ráðin voru ekkert pólitískt bakland né ábyrgð. 

Virtist sem formenn flokkanna tækju persónulega  að sér að bera pólitíska ábyrgð á þeim. 

Ráðherrar eru ráðherrar með pólitíska ábyrgð en ekki embættismenn  

Skildi ég oft á tíðum ekki hvað þau tvö, embættismenn  voru að gera í ríkisstjórn sem ráðherrar.

Hafandi ekkert pólitískt bakland að styðjast við.

Enda voru þau látin fara  úr ríkisstjórn síðar á kjörtímabilinu þegar herti  pólitískt að ríkisstjórninni.

Ráðherrar verða að bera pólitísk ábyrgð á störfum sínum og vera kosnir á Alþing

" Þið verðið að segja mér satt"

söng Ingibjörg Þorbergs í Aravísum.

Þessi orð koma í hugann þegar hlustað er á boðskap jafnvel fyrrverandi ráðherra um aðild að ESB.

Skilyrðin liggja öll fyrir.

Um þau verður ekki samið. ESB ræður þar för. 

Hvernig ætti líka samband sem stefnir að einu sameinuðu ríkjasambandi að eltast við hinar og þessar varanlegar undanþágur?

Draumórar gömlu ESB -sinnana  

Rök sem höfð voru uppi við umsóknina 2009 um að "kíkja í pakkann"  og ákveða svo eftir á hvort aðild er samþykkt eða ekki voru annaðhvort ótrúleg vankunnátta um aðildarferlið  eða vísvitandi blekking þeirra sem héldu því þá fram.

Blekkingin  fólst í því að segja ekki satt. 

Og enn  dettur einhverjum í hug að halda áfram  í þeim blekkingarleik frá 2009.

Árið er hinsvegar 2024 en ekki 2006. Eftir því sem ég veit þá var  inntöku reglum ESB breytt.

Nú verður að innleiða allar lög og reglur ESB eða skuldbinda í lögum hvenær það yrði gert áður en "samningum telst lokið"

 Stækkunarbók ESB segir:

Darraðardans á Alþingi 16.júlí 2009 um ESB

Atkvæðagreiðslan á Alþingi 18.júlí 2009 um aðildarumsókn að Evrópusambandinu kemur upp í hugann nú þegar vangaveltur eru um hvort ný ríkisstjórn beiti sér fyrir að endurnýja umsóknina að ESB

Forsætisráðherra hljóp milli borða í þingsal

Eftirá er myndin spaugileg en var ekki þá.

Forsætisráðherra Samfylkingar Jóhanna Sigurðardóttir  hljóp þá milli borða í þingsal til þess að fylgjast með atkvæðagreiðslu einstakra þingmanna.

Kallaði einstaka þingmenn VG á eintal út úr salnum meðan á atkvæðagreiðslu stóð, ýmist hótaði eða lofaði.

Ljóst var að mjótt yrði á munum 

ESB sinnar í öllum flokkum höfðu þrælskipulagt sig saman undir forystu formanna ríkisstjórnarflokkanna.

  Jóhanna,forsætisráðherra  hafði kallað mig á einkafund rétt fyrir atkvæðagreiðsluna og hótaði mér í bak og fyrir annars vegar ef ég greiddi atkvæða gegn og hinsvegar lofaði gulli og grænum skógum ef ég samþykkti.

ESB- umsóknin var aldrei "ríkisstjórnarmál" 

Stjórnsýslulega var Þingsályktunartillagan um aðild að ESB hvorki ríkisstjórnar mál né meirihlutamál ríkisstjórnarflokkanna.

Þótt forysta ríkisstjórnarflokkanna hafi viljað líta svo á eftir á. 

Einn ráðherra var algjörlega á móti málinu í ríkisstjórn. 

Hópur þingmanna VG, annars ríkisstjórnarflokksins lýsti fyrirfram andstöðu.

Hafði tillagan því aldrei meirihluta þingmanna ríkisstjórnarinnar á bak við sig  

Utanríkisráðherra sem fékk að flytja málið í eigin nafni varð því að treysta á stuðning þingmanna úr öðrum flokkum. 

Hart var tekist á um málið innan þingflokks VG.  

 Formaður VG sem studdi ESB umsóknina afar eindregið lýsti áhyggjum að þessi ágreiningur innan þingflokksins um grundvallarmál gæti stefnt lífi ríksstjórnarinnar í voða og síðar einnig fyrir VG.

Hvoru tveggja koma á daginn.

 ESB umsóknin varð næstu ár eins og pólitískt lík í kistu sem beið greftrunar 

  Þingmenn og fjöldi forystufólks VG og þeir sem borið höfðu fram hugsjónir VG í byrjun yfirgáfu hreyfinguna eða urðu óvirk.

VG er nú horfið af þingi og við lá að örlög Samfylkingarinnar hefðu orðið þau sömu fyrir nokkrum árum vegna m.a. ESB umsóknar 

Atkvæðagreiðslan 16.júlí 2009 fór "uppíloft". 

Þingsályktunar tillagan var samþykkt með 33 atkvæðum- 28 þingmönnum VG og Samfylkingar og 5 atkvæðum þingmanna stórnarandstæðinga úr Framsóknarflokki, Sjálfstæðisflokki og Hreyfingunni. 

Nei sögðu 28 þingmenn þar á meðal 5 þingmenn VG

Núverandi formaður Viðreisnar tók ekki afstöðu. 

Tveir þingmenn sátu hjá  við loka afgreiðsluna.

Þar á meðal núverandi formaður Viðreisnar sem valdi þá að fylgja flestum félögum sínum í Sjálfstæðisflokknum og  styðja ekki aðildarumsókn að ESB.

Er skondið að hún skuli nú einn helsti talsmaður aðildar að ESB

Ekkert hefur það gerst síðan sem gerir aðild að ESB fýsilega nú en þá.

Fyrir lok kjörtímabilsins 2013 höfðu 5 þingmenn VG af 14 sagt skilið við flokkinn og átti ESB umsóknin og það sem á eftir fylgdi stærstan þátt í því sem og  erfiðleikunum og  trúnaðarbrestinum sem fylgdu næstu árin.

 Varnaðarorð

Þessi upprifjun og varnaðarorð eru hér rituð  til þeirra flokka sem gæti dottið í hug að setja ESB umsókn aftur á dagskrá.