Evrópusambandið og Noregur taka sér einhliða yfir 90% af veiðiráðgjöf í makríl og ætla Íslendingum, Færeyingum og Rússum saman tæp 10%. Þessum 10% ætlast þeir til að við skiptum á milli okkar. Hlutdeild Íslendinga einna er nú milli 16 og 17% af heildarveiðinni í makríl eða tæp 150 þús. tonn.

Einhliða ákvörðun ESB og Noregs um eigin hlutdeild er því bein og meðvituð ávísun þessara ríkja á ofveiði á makríl, veiðistofni sem öll löndin bera sameiginlega ábyrgð á.

 Allir bera sameiginlega ábyrgð

Samkvæmt Hafréttarsáttmála SÞ hafa öll hlutaðeigandi strandríki sama rétt og sömu skyldur til veiða og verndunar á sameiginlegum fiskistofni.
Því eru áform ESB um að samþykkja lög sem heimila þeim einhliða að beita víðtækum refsingum og viðskiptahindrunum gagnvart Íslendingum og Færeyingum, vegna veiða úr sameiginlegum deilistofni sem ósamið er um, skýlaust brot á alþjóðasáttmálum. Meginröksemd fyrir þeim áformum eru að stöðva þurfi skipulagða ofveiði á makrílstofninum. Þá horfir ESB aðeins til annarra en ekki í eigin rann.

Verða fyrst að beita ESB ríkin refsiaðgerðum

Eigi að beita refsiaðgerðum vegna ofveiði eða ósjálfbærra veiða á makríl verða þær aðgerðir að ná til allra hlutaðeigandi ríkja, bæði innan ESB svo og Noregs, Íslands, Færeyja og Rússlands. Að taka tvö lönd út úr og hóta þeim sértækum refsiaðgerðum er brot á jafnræðisreglu m.a. Gatt-samkomulagsins um verslun og viðskipti og því fullkomlega ólögmætt. Þetta ættu æðstu stofnanir ESB að vita.

Ofríki og nýlendustefna ESB

ESB-ríkin verða hins vegar að átta sig á því að þau eru ekki lengur nýlenduríki sem geta farið á svig við alþjóðlegar samþykktir og beitt smáþjóðir ofríki og yfirgangi í krafti stærðar sinnar. Þeir tímar eiga að vera liðnir.

Dapurt er að lesa um að evrópsk útgerðafélög sameini nú krafta sína með stuðningi æðstu manna ESB í ófrægingarherferð gegn öllum fiskveiðum Íslendinga á þeim grunni að þær séu ósjálfbærar. Þar er nú steinum kastað úr glerhúsi því eitt stærsta vandamál útgerðar ESB-ríkjanna er brottkast, ofveiði á einstaka stofnum og slæm umgengni við fiskimiðin.

Og það sýnir best óeðli hlutanna ef þessir aðilar ætla að beita alþjóðlegu umhverfissamtökunum MSC, sem veita gæðavottun fyrir sjálfbærar veiðar, fyrir sig gegn Íslendingum í þessu máli. Láti MSC undan slíkum þrýstingi er trúverðugleiki þeirra í stórhættu.

Hótanir ESB eru ósvífnar

Skoskir og írskir útgerðarmenn og þingmenn óska eftir því að ESB slíti aðildarviðræðunum við Íslendinga vegna deilna um makríl. Ég tek undir þá kröfu að við Íslendingar slítum þessum viðræðum. Viljum við lenda í sömu stöðu og Skotar að getað aðeins grátið utan í kommissarana í Brussel en hafa ekkert sjálf um málið að segja?

Makríldeilan og staða Skota sýnir vel hver staða okkar yrði innan ESB ef við hefðum framselt sjálfstæðan samningsrétt okkar til Brussel. Hörð afstaða Norðmanna er á vissan hátt skiljanleg því að makrílkvóti Íslendinga yrði sjálfkrafa hluti af makrílkvóta ESB ef við gengjum þar inn. Því myndu Norðmenn örugglega ekki fagna.

Full ástæða er til að taka hótanir ESB í makrílnum alvarlega

Við Íslendingar þurfum að mótmæla þessum aðgerðum og hótunum  ESB harðlega og halda uppi öflugum málflutningi og kynningarstarfi á rétti okkar. ESB sýnir í makríldeilunni enn á ný sitt grímulausa andlit gagnvart smáríkjum.

Mikilvægt er því fyrir okkur Íslendinga að afturkalla sem fyrst umsóknina að ESB og semja um makrílveiðarnar við önnur ríki sem sjálfstæð þjóð án hótana, ótta eða væntinga um að við séum á leiðinni í ESB.

Kannski verður makríldeilan, baráttan og kynningin á rétti okkar og málstað erlendis eitt stærsta og fyrsta verkefni nýkjörins forseta.

(Birtist sem grein í mbl. 30.júní sl.)