Að þora að vera Íslendingur

Halldór Kiljan Laxnes samdi hátíðarræðu í fullveldisfagnaði stúdenta 1.des 1955. Ræðan  var óður til sjálfstæðis íslensku þjóðarinnar og á fullt erindi til okkar í dag sem þá: Halldór sagði þá meðal annars:

Ræða til flutníngs á fullveldisdaginn 1. desember 1955 ...

„Heyra má ég erkibiskups boðskap“ sagði þessi gamli oddaverji, Jón Loftsson.  „En ráðnn er ég í að hafa hann að aungu.  Og eigi hygg ég að erkibiskup vilji betur né viti en mínir foreldrar, Sæmundur hinn fróði og synir hans.“

Útlent valdboð fær ekki snert þann mann né þá þjóð sem hefur ágæti forfeðranna sér að siðferðilegum bakhjalli og leiðarvísi í vandamálum líðandi stundar.  Sjálfstæðiskendin og sannfæríng manns um manngildi sitt er þesskonar verðmæti andlegt, sem ekkert valdboð megnar að skerpa, og ekki líkamlegar hirtíngar hafa mátt til að brjóta, jafnvel ekki hlekkir, hvortheldur þeir eru gerðir af járni ellegar eru þjóðmegunarlegs eðlis.  Játast aldrei undan því sem vér vitum að er réttur í þessu landi og réttur þessa lands: - Það er sjálfstæði.  Þó að við byggjum öldum saman sem ölmusumenn í moldarbíngjum eins og ég sagði áðan, þá vorum við sjálfstæðir og fullvalda að því leyti sem við viðurkendum ekki í hjarta okkar að nokkur útlendur landstjórnarmaður, erkibiskup eða herstjóri ætti húsbóndarétt yfir Íslandi; og þó þessi tilfinníng lifði stundum veiku lífi djúpt undir þelanum hjá íslenskum almenníngi, þá skaut hún sprotum sem voldugt líftré í sjálfstæðishreyfíngu 19. aldar, þar sem Jón Sigurðsson var og svo ýmsir ágætir samverkamenn hans, sumir forgaungumenn hans, aðrir eftirmenn".

Að þora að standa með sannfæringu sinni

"Það er ekki óalgengt viðkvæði hér á landi nú á dögum, þegar talið berst að nauðsyn þess að marka stefnu Íslands sem sjálfstæðs og fullvalda ríkis í einhverju máli, að menn segja svo: „Ég er þessu máli fylgjandi í hjarta mínu og ég skal reyna að styðja það svo lítið ber á, en ég vil ekki láta bendla mig við það opinberlega, því þá getur verið að ég fái ekki stöðu sem ég er að hugsa um, ellegar missi þá stöðu sem ég hef; að mér verði synjað um lán sem ég þarf að fá; eða fái ekki að fara til Ameríku og verði meira að segja kanski skammaður í blöðunum.“

Þeir sem tala með tungum tveim eru hættulegastir fullveldinu

"Það eru heimildir fyrir því að barátta Jóns Sigurðssonar og samherja hans hafi ekki í fyrsta lagi verið háð við hina erlendu nýlendustjórn, heldur einkum og sérílagi við þá menn hér heima á Íslandi sem hugsuðu og töluðu eins og þeir sem ég nú vitnaði til.  Menn af þessu tagi eru höfuðóvinir sjálfstæðis og fullveldis þjóðar sinnar, ekki vegna þess að þeir eigi beinan þátt í að ráða landið undir útlendínga, það gera venjulega aðirir sem standa þeim ennþá ofar að mannvirðíngum; heldur af því að þeir eru hræddir við að fylgja því sem þeir vita rétt.  Það er hörmulegt þegar menn fara að líta á embætti sín, stöður eða lánstraust sem gýligjafir sér til handa fyrir að fylgja fram því sem þeir vita að er rángt.  Þegar einhver álitlegur hópur manna í frammáliði þjóðar hefur þannig mist hið innra sjálfstæði, glatað hugmyndinni um manngildi, þá er ekki góðs að vænta.

Að þora að vera menn

Sjálfstæði þjóðar hefst ekki í fullveldi á pappírnum, né í skálaræðum og húrrahrópum, heldur á því að trúnaðarmenn almenníngs, aungusíður en almenníngur sjálfur, þori að vera menn; þori að standa uppi í hárinu á hvaða útlendum erkibiskupi sm er og staðfesta að maður sé íslendíngur eftir þeirri siðferðiskröfu sem í orðinu íslendíngur felst.  Útlendir ofríkismenn sem hafa troðið sér inn og sest upp í ókunnu landi, fyrirlíta aungva jafninnilega og þá menn innlenda sem mæla þeim uppí eyrun; þeir virða þá yfirleitt ekki viðtals nema til að skipa þeim fyrir verkum.  Það liggur í hlutarins eðli að útlendur ásælnismaður virðir þann íslendíng einan sem stendur fast á sjálfstæði og fullveldi lands síns".

Halldór Laxness var stoltur að vera Íslendingur.. Fullveldis og sjálfstæðihugsjónin var ein dýrasta auðlind þjóðarinnar sem fleytti henni hnarreistri í gengum aldirnar. Halldór  hvetur landsmenn til að halda fullveldinu á lofti, ekki aðeins í orði heldur einnig á borði.  Og áfram segir nóbelsskáldið:

Fullveldisbaráttan er eilíf

 " Ef mómæli gegn útlendri ásælni og yfirgángi aldrei þagna með þjóðinni; ef það er gegn skýrum vilja landsfólksins, ekki síst þeirra sem skipa trúnaðarstöður, að hervæddir útlendir þrásetumenn traðki hér tún og haga, þá erum við sjálfstæðir hvað sem við kunnum að vera kallaðir þjóðréttarlega.  Land verður ekki heldur ósjálfstætt þó útlent stríðsfólk troði landsfólkinu um tær; menn eru ekki orðnir ósjálfstæðir að marki fyren þeir biðja útlendínga að gánga á sér".

Evrópusambandsumsóknin fól í sér hrein svik við fullveldið

Umsóknin um aðild að Evrópusambandinu  lýsti hugarástandi einstaklinga  sem höfðu misst trúna á sjálfa sig og þann kraft sem býr í fullveldi og sjálfstæði þjóðar. 

Í örvæntingu sendu forystumenn þjóðarinnar bréf til Brüssel og buðu útlendingum ekki aðeins  að " traðka hér um tún og engi"  eins og  skáldið orðaði það, heldur gengu auðmýkinguna á enda " báðu þá um að  gánga á sér", sumir sögðu til að kanna hvað þeir væru þungstígir á bringuna.  

Sjálfstæðið er fjöregg íslensku þjóðarinnar

Fullveldið sem þjóðin endurheimti með Sambandslögunum  1. desember 1918 er stærsta og dýrmætasta auðlind okkar Íslendinga.

"Þú mátt aldrei selja það úr hendi þér" sagði Guðmundur Böðvarsson.skáld í kvæðinu Fylgd